Author :
Abstract
İlk olarak İsveç’te ortaya çıkan ombudsmanlık kurumunun kökeni 18. Yüzyıla kadar uzanmaktadır. Böyle bir kurumun ortaya çıkmasında devletin artan görevleri ile karmaşıklaşan kurumsal yapısı ve hali hazırdaki denetim mekanizmalarının yetersizliği etkili olmuştur. Özellikle II. Dünya Savaşı’ndan sonra insan hakları alanında yaşanan gelişmelerin etkisiyle de kamu denetçiliği sistemi, bir salgın gibi yayılarak çeşitli adlar altında uygulamaya başlanmıştır.
Ombudsmanlık, diğer denetim mekanizmaların bir alternatifi değil tamamlayıcısı olarak bireylerin haklarının korunması ve kötü idare olgusunun ortadan kaldırılması gibi hususlarda ikincil bir garanti mekanizmasıdır. Bürokratik süreç ve örgütsel yapının dışında basit, masrafsız, hızlı işleyen çalışma şekli ile her türlü etkiden ve yönlendirmeden uzak ve olaylara salt insan hakları bağlamında yaklaşımı sebebiyle dünyadaki tüm ülkelerce tercih edilen bir seçenek haline gelmiştir.
Ombudsman kurumları, ülkelerin kendi karakteristik özelliklerine göre ortaya çıkıp şekillenmiş ve yine ülkelerin iç ve dış gelişmeleri neticesinde bugünkü mevcut hallerini almışlardır. Ülkelerin anayasal düzenleri, sosyal ve politik yapısı, kültürel ve nüfus özellikleri, hukuk ve demokrasi anlayışları ile çevre ülke ve örgütleriyle olan ilişkileri kapsamında, ombudsman kurumu, diğer örneklerinden ayrışacak ve anılan özellikler kurum içinde yansımasını bulacaktır. Bu nedenle, tek tip bir ombudsman kurumuna rastlamak mümkün olmayacaktır. Çalışmamızda dünyanın farklı bölgelerinde ortaya çıkan ombudsman mekanizmaları karşılıklı olarak incelenecek olup işlevsel bir karşılaştırma yapılacaktır
Keywords
Abstract
The origins of the ombudsman institution that first appeared in Sweden date back to the 18th century. In the emergence of such an institution, the institutional structure that is complicated by the increasing role of the state and the insufficiency of the existing supervisory mechanisms are influential. Especially II. After World War II, the ombudsman system, like an epidemic, started to be implemented under various names due to the developments in the field of human rights.
The ombudsman is a secondary guarantee mechanism in terms of protection of the rights of the individual as complement, not the alternative of other control mechanisms. Apart from the bureaucratic process and organizational structure, all the countries in the world have become a preferred option because of their simple, inexpensive, fast-working way of working and their approach in the context of human rights without distinction and influence.
Ombudsman institutions have emerged and shaped according to the characteristics of their own countries and have taken their present state of affairs as a result of the internal and external developments of the countries. Within the framework of the constitutional order, social and political structure, cultural and demographic characteristics of the countries, the concepts of law and democracy and the relations with the surrounding countries and organizations, the ombudsman institution will find its characteristics reflected in the institution. For this reason, it will not be possible to come up with a uniform ombudsman institution. In our study, the ombudsman mechanisms that emerged in different parts of the world will be mutually examined and a functional comparison will be made.
Keywords
- Akıncı, M. (1999). Bağımsız İdari Otoriteler ve Ombudsman, İstanbul: Beta Yayıncılık.
- Akıncı, M. (1999). Bağımsız İdari Otoriteler ve Ombudsman, İstanbul: Beta Yayıncılık.
- Altun, M. ve Kuluçlu, E. (2005). Doktrin ve Mevzuat Işığında Kamuoyu Denetimine Genel Bir Bakış, Sayıştay Dergisi, Sayı: 56.
- Arslan, S. (1986). İngiltere’de Ombudsman Müessesi, AİD, Cilt:19, Mart, Sayı: 1.
- Ataman, T. (1997). Ombudsman ve Temiz Toplum, Yeni Türkiye Dergisi, Mart-Nisan, Sayı:14. Atay, C. (1999). Devlet Yönetimi ve Denetimi, 2. Baskı, İstanbul: Alfa Yayınları.
- Avşar, Z. (2007). Ombudsman İyi Yönetilen Kamu Hakemi, Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
- Babüroğlu, O. ve Hatipoğlu, N. (1997). Ombudsman (Kamu Hakemi) Kurumu İncelemesi: Devlette Bir Toplam Kalite Mekanizması Örneği, İstanbul: TÜSİAD Yayınları, Yayın No:206.
- Baylan, Ö. (1978). Vatandaşın Devlet Yönetimi Hakkındaki Şikayetleri ve Türkiye İçin İsveç Ombudsman Formülü, Ankara: İçişleri Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığı Yayını.
- Beşiroğlu, A. (2003). Kamu Denetçiliği Kurumunun Türkiye’de Uygulanabilirliği, Yüksek Lisans Tezi, Malatya: İnönü Üniversitesi SBE.
- Chapman, B. (1970). İdare Mesleği (Avrupa'da Devlet Memurluğu), Çeviren: Cahit Tutum, Ankara: TODAİE Yayınları.
- Doğan, K. C. (2014). Karşılaştırmalı Ülke incelemeleri Bağlamında Türk Kamu Yönetiminde Ombudsmanın Uygulanabilirlik Analizi, Doktora Tezi, Bursa: Uludağ Üniversitesi SBE.
- Eken, M. (2005). Yönetimde Şeffaflık Teori-Uygulama, Adapazarı: Sakarya Kitapevi.
- Eklundh, C. (2000). The Parliamentary Ombudsmen in Sweden, Ankara Barosu Hukuk Kurultayı 2000, Ankara.
- Emre, C.t (2003). Yönetim bilimi Yazıları, Ankara: İmaj yayıncılık.
- Erdengi, T. B. (2009). Ombudsman: Dünya Uygulamaları ve Türkiye, Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi SBE.
- Erdoğmuş, O. (2006). Kamu Yönetiminde İdari ve Denetsel Açıdan Ombudsman Kurumu; Türkiye Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi SBE.
- Ergani, N. K. (2003). Danimarka Ombudsmanı, Danıştay Dergisi, Ankara, S.105.Erhürman, T. (1995). Dünya’da ve KKTC’de Ombudsman, Lefkoşa: Işık Kitabevi Yayınları.
- Esgün, İ. U. (1996). Ombudsman Kurumunun Türkiye İçin Gerekliliği Üzerine Bir Değerlendirme, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:45, Sayı:1.
- Fendoğlu, H. T. (2011). Kamu Denetçiliği (Ombudsmanlık), Ankara: Yetkin Yayınları.
- Gammeltof, H. H. (1996). Ombudsman Kavramı, Çev. Turgay Ergün, Amme İdaresi Dergisi, Cilt:29, Sayı:3.
- Gözübüyük, Ş. (1995). Yönetim Hukuku, Ankara: Turhan Kitapevi.
- Karahanoğulları, O. (2009). Fransa’da Kamu Yönetimi, Kamu Yönetimi Ülke İncelemeleri, Der. Koray Karasu, B. Ayman Güler, Onur Karahanoğulları, Ankara: İmge Kitabevi.
- Kaya, A. (1995). Türkiye’deki İdarenin Denetimi Yetersizliğine Ombudsman Modeli Bir Çözüm Olabilir mi?, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:6.
- Kestane, D. (2006). Çağdaş Bir Denetim Organizasyonu Olarak Ombudsmanlık (Kamu Denetçiliği), Maliye Dergisi, Sayı:151, Temmuz-Aralık, s.130.
- Kılavuz, R.; Yılmaz, A. ve İzci, F. (2003). Etkin Bir Denetim Aracı Olarak Ombudsmanlık ve Türkiye’de Uygulanabilirliği, Cumhuriyet Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt:4, Sayı:1.
- Köseoğlu, Ö. (2010). Avrupa Ombudsmanının Hukuki Statüsü, İşleyişi ve Kurumsal Etkinliği, Sayıştay Dergisi, Sayı:79.
- Kuruüzüm, İ. (2008). Ombudsman Kurumu, Türkiye’de Uygulanabilirliği ve Kültür ve Turizm Sektörü İçin Bir Uygulama Model Önerisi, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi SBE.
- Mutta, S.r (2005). İdarenin Denetlenmesi ve Ombudsman Sistemi, İstanbul: Kazancı Matbaacılık.
- Oytan, M. (1975). Ombudsman Eli İle İdarenin Denetimi Konusunda Kıyaslamalı Bir İnceleme, Danıştay Dergisi, Yıl:5, Sayı:18-19.
- Örnek, A. (1992). Kamu Yönetimi, İstanbul: Meram Yayın Dağıtım.
- Özdemir, B. (2015). Kamu Denetçiliği Kurumunun İşlevi, Yapısı ve Devlet Teşkilatındaki Konumu, Ankara: Adalet Yayınevi.
- Özden, K. (2010). Ombudsman (Kamu Denetçisi) ve Türkiye’deki Tartışmalar, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Özer, M. A. (1997). İngiltere’de Yönetimin Denetiminde Özgün Bir Kurum: Parlamento Komiserliği, T.İ.D., Y. 69, S. 416.
- Özkul, F. (1998). Ombudsman Sistemi ve Türkiye, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi SBE.
- Polat, E. (1996), Kamu Yönetiminin Denetlenmesi ve Kamu Denetçisi Sistemi, Başbakanlık DPB’lığı Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi.
- Şafaklı, O. V. (2009). Kamu Denetiminde Etkinlik Aracı Olarak Ombudsman ve AB SürecindeKKTC’deki Uygulamaya Karşılaştırmalı Bir Bakış, Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt: XI, Sayı: II.
- Temizel, Z. (1997). Yurttaşın Yönetime Karşı Korunmasında Bağımsız Bir Denetim Organı Ombudsman, IULA-EMME, İstanbul: Kent Basımevi.
- Tortop, N.; İsbir, E. G. ve Aykaç, B. (1993), Yönetim Bilimi, Ankara: Yargı Yayınları.
- Tosbıyık, Ş. (2008). Avrupa Vatandaşlığının Bir Parçası Olarak Avrupa Ombudsmanlık Kurumu, Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi SBE.
- Uler, Y. (1990). Ombudsman (Kamu Denetçisi), İdare Hukuku Kongresi Üçüncü Kitap Çeşitli İdare Hukuku Konuları (1-4 Mayıs 1990), Danıştay Yayınları, Ankara.
- Ünal, F. (2013). Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Denetimi ve Yerel Yönetim Ombudsmanı, Ankara: Savaş Yayınevi.
- Versan, V. (1990). Kamu Yönetimi Siyasi ve İdari Teşkilat, İstanbul: Der Yayınları, 10. Baskı.
- Wade, H.W.R. (1974). The Ombudsman In Britain, Prof. Dr. Tahsin Bekir Balta’ya Armağan, Ankara: Sevinç Matbaası.
- http://www.ab.gov.tr/files/pub/antlasmalar.pdf (Erişim Tarihi: 11.11.2014)
- http://hasantahsinfendoglu.com/dokumanlar/insan_haklari/KAMU_DENETCILIGI_OMBDUSMA NLIK_.pdf (Erişim Tarihi: 19.12.2014)
- http://www.turkhukuksitesi.com/makale_100.htm (Erişim Tarihi: 19.02.2014)
- (http://arem.gov.tr/proje/yonetim/Dunyada_Kamu_yon/norveç.pdf) (Erişim Tarihi: 14.05.2015)
