Author :
Abstract
Osmanlı İmparatorluğu’nun 17. yüzyıldan başlayarak Batı medeniyeti karşısında bir gerileme sürecine girdiği bilinmektedir. 18. yüzyılın sonlarına gelindiğinde ise Batı karşısındaki bu gerileyişin her alanda hissedilmeye başlandığı ve imparatorluğun bir beka sorunu ile karşı karşıya kaldığı görülmektedir. Osmanlı’nın son döneminde devlet adamlarının olduğu kadar aydın sınıfının da zihnini meşgul eden bu beka sorunu, pek çok alanda modernleşme girişimini beraberinde getirirken, Osmanlıcılık, İslamcılık, Batıcılık ve Türkçülük gibi siyasi fikir akımlarının oluşumuna zemin hazırlamıştır.
Literatür incelendiğinde devletin bekasının sağlanması ortak paydasında birleşen bu siyasi fikir akımlarının, genel olarak öncü ve entelektüellerinin görüşleri üzerinden incelendiği, temel fikriyatlarının ortaya konduğu fakat herhangi bir ideolojik kuram veya teori perspektifinden göreceli de olsa çok fazla değerlendirilmediği görülmektedir. Bu bağlamda çalışma, Osmanlı son dönemi siyasi fikir cereyanlarının milliyetçilik teorileri üzerinden değerlendirilmesine ve felsefi temelinde milliyetçilik ideolojisine ilişkin nüveler bulunup bulunmadığının ortaya konmasına yöneliktir. Nitel tasarımda, literatür taramasına dayalı bu çalışmada siyasi fikir cereyanları, milliyetçilik teorileri kapsamında hermoneutik (yorumsamacı) yaklaşım dahilinde değerlendirilmiştir.
Keywords
Abstract
It is known that the Ottoman Empire entered a period of decline in the face of Western civilization starting from the 17th century. When it is come to the end of the eighteenth century, it is seemed that this downfalling of empire against to the West was felt in every area and the empire was face a survival problem. This survival problem which occupied to the mind of intellectual class, as much as the statesmen in the last period of the Ottoman Empire, while bring modernization in many field has laid the groundwork for the formation of the movements of political idea like Ottomanism, Islamism, Westernism and Turkism.
When the literature is examined, it is seen that the movements of political idea which combined in common denominator about survival of the state, are analyzed through the opinions of the intellectuals in general and their basic ideas was revealed, but was not examined through any ideological theory. In this context, the study orientated on the evaluation of the movements of political idea in the Constitutional period through the theories of nationalism and to find out if there is a nationalism nucleus in the philosophical basis of them. In this study based on literature review in qualitative design, the movements of political idea were assessed by a hermeneutical approach within the theories of nationalism.
Keywords
- Akçura, Y. (1978). Türkçülük, Türk Kültür Yayını, İstanbul.
- Akçura, Y. (1978). Türkçülük, Türk Kültür Yayını, İstanbul.
- Akçura, Y. (1981). Yeni Türk Devleti’nin Öncüleri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
- Akıncı, A. (2014). “Milliyetçilik Kuramları”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 15, Sayı 1: s.131-150.
- Akşin, S. (1998). Jön Türkler ve İttihat Terakki, İmge Kitabevi, Ankara.
- Anderson, B. (2017). Hayali Cemaatler Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması, Metis Yayınları,Cevdet, A. (2008). İçtihad’ın İçtihadı, Hazırlayan: Mustafa Gündüz, Lotus Yayınları, Ankara.
- Çetinsaya, G. (2001). “Kalemiye’den Mülkiye’ye Tanzimat Zihniyeti”, Modern Türkiye’de SiyasiDüşünce: Cumhuriyete Devreden Düşünce Mirası Tanzimat ve Meşrutiyetin Birikimi, Cilt 1: s.54- 71.
- Çoban, M. (2012). “Milliyetçilik Teorileri”, Türk Yurdu, Sayı: 295: s.345-351.Çolak, Y. (2006). “1990’lı Yıllar Türkiye’sinde Yeni Osmanlıcılık ve Kültürel Çoğulculuk Tartışmaları”, Doğu Batı, Sayı: 38, s.125-144.
- Davison, H. R. (1997). Osmanlı İmparatorluğu’nda Reform, Çev. Osman Akınbay, PapirüsYayınları, İstanbul.Durgun, Ş. (2014). Ulus İnşası ve Milliyetçilik, Binyıl Yayınları, Ankara.
- Gellner, E. (1992). Uluslar ve Ulusçuluk, Çev. Büşra Ersanlı Behar ve Günay Göksu Özdoğan, İnsan Yayınları, İstanbul
- Gellner, E. (2016). Milliyetçiliğe Bakmak, Çev. Simten Coşar ve Saltuk Özertürk-Nalan Soyarık, İletişim Yayınları, İstanbul.
- Gökalp, Z. (1977). Türkçülüğün Esasları, Kadro Yayınları, İstanbul.
- Guibernau, M. (1997). Milliyetçilikler: 20. Yüzyılda Ulusal Devlet ve Milliyetçilikler, Çev. Neşe Nur Domaniç, Sarmal Yayınevi, İstanbul.
- Hobsbawm, E., J. (1993). 1780’den Günümüze Milletler ve Milliyetçilik Program, Mit ve Gerçeklik, Çev. Osman Akınhay, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
- İleri, C. N. (2000). Türk İnkilabı, Hazırlayan: Recep Durmaz, Kaknüs Yayınları, İstanbul.
- Kalaycıoğlu, E.& Sarıbay, A. Y. (2000). Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme, Alfa Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.
- Karpat, H. K. (1996). Türk Demokrasi Tarihi, Alfa Yayınları, İstanbul.
- Koçak, C. (2001). “Yeni Osmanlılar ve Birinci Meşrutiyet”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Cumhuriyet’e Devreden Düşünce Mirası Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi, Cilt 1: s.72-88.
- Leca, J. (1998). Uluslar ve Milliyetçilikler, Çev. Siren İdemen, Metis Yayınları, İstanbul.
- Lewis, B. (2000). Modern Türkiye’nin Doğuşu, Çev. Metin Kıratlı, Türk Tarih Kurumu Yayınları Ankara.
- Livanelioğlu, Ö. A. (1998). “Millet ve Milliyetçilik Kavramları Üzerine”, Ankara Barosu Dergisi, Sayı:3: s.42-61.
- Mantran, R. (2001). Osmanlı İmparatorluğu Tarihi II, Çev. Server Tanilli, Adam Yayınları, Mardin, Ş. (1991). Türk Modernleşmesi Makaleler IV, İletişim Yayınları, İstanbul.
- Ortaylı, İ. (2006). İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, Alkım Yayınları, İstanbul.
- Öğün, S. S. (1995). Modernleşme, Milliyetçilik ve Türkiye, Bağlam Yayınları, İstanbul.
- Özkırımlı, U. (2017). Milliyetçilik Kuramları: Eleştirel Bir Bakış, Doğu Batı Yayınları, Ankara.
- Smith, D. A. (1986) Ulusların Etnik Kökeni, Çev.Sonay Bayramoğlu-Hülya Kendir, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara.
- Smith, D. A. (2017a). Milli Kimlik. Çev. Bahadır Sina Şener, İletişim Yayınları, İstanbul.
- Smith, D. A. (2002). Küreselleşme Çağında Milliyetçilik, Çev. Derya Kömürcü, Everest Yayınları,Smith, A. (2017b). Etno-Sembolizm ve Milliyetçilik, Çev. Bilge Firuze Çallı, Alfa Yayınları, Tanör, B. (2005). Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri (1789-1980), Der Yayınları, İstanbul.
- Tazegül, M. (2005). Modernleşme Sürecinde Türkiye, Babil Yayınları, İstanbul.
- Tunaya, T. Z. (2004a). Türkiye’nin Siyasi Hayatında Batılılaşma Hareketleri, Bilgi ÜniversitesiTunaya, T. Z. (2004b). Hürriyetin İlanı İkinci Meşrutiyet’in Siyasi Hayatına Bakışlar, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
- Türkdoğan, O. (1999). Milli Kimliğin Yükselişi Niçin Milletleşme, Alfa Yayınları, İstanbul.
- Yetiş, K. (1994). “Tanzimat Karşısındaki Tavırların Tasnifi Konusunda Bir Deneme”, Tanzimat’ın150. Yıldönümü Uluslararası Sempozyumu, 31 Ekim-3Kasım 1989, Türk Tarih Kurumu, s.107- 134, Ankara.
- Uzun, T. (2003). “Ulus, Milliyetçilik ve Kimlik Üzerine Bir Değerlendirme”, Doğu Batı, Sayı 23: s.131-154.
