Author :
Abstract
Bu çalışmanın genel amacı; lider üye etkileşiminin olumlu şekilde gerçekleşmesi durumunda, örgütsel güven algısının da olumlu yönde etkilenip etkilenmeyeceğini tespit etmektir. Çalışma kapsamına dahil olan katılımcıların, lider üye etkileşimi ve örgütsel güven algılarını tespit etmek, ayrıca söz konusu iki kavram arasında ilişki ve etkileşim olup olmadığını ortaya koymak da çalışmanın alt amacı olarak belirlenmiştir. Bu çalışmanın yöntemi kapsamında, lider üye etkileşimine dair algıların, örgütsel güven algısı üzerinde etkisinin olup olmadığını tespit etmeye yönelik olduğunun tespiti amaçlandığından, etkileşimsel model kurgusu yapılmıştır. Araştırma modeline uygun olacak şekilde hazırlanan hipotezler ile de değişkenler arası ilişki ve etkileşim ayrı ayrı ele alınmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Türkiye genelinde kalkınma ve yatırım bankalarında görev yapan 418 personel oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında veri elde edebilmek için, Liden ve Maslyn (1998) tarafından geliştirilen Erdoğan vd. (2004) tarafından Türkçeye uyarlanan 12 maddelik “Çok Boyutlu Lider-Üye Etkileşimi (LMX-12)” ile ayrıca Cook, J., ve Wall, T. (1980) ve Daboval vd. (1994) tarafından geliştirilip, Omarov (2009) tarafından Türkçeye uyarlanan 22 maddelik “örgütsel güven” ölçeği kullanılmıştır. Toplanan verilerin analizinde ise SPSS 21.0 istatistik programı kullanılmıştır. Araştırma kapsamında elde edilen bulgulara göre; lider üye etkileşimi ve örgütsel güven algısı arasında orta ve yüksek düzeyde, pozitif yönlü, istatistiki yönden anlamlı bir ilişki olabileceği, lider üye etkileşimi konusunda yapılabilecek olumlu uygulamaların da, örgütsel güven algısı üzerinde pozitif yönlü bir etki ortaya çıkarabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Genel olarak özetlemek gerekirse bu çalışmada, işletmelerde verimlilik, performans ve örgütsel bağlılık gibi istenilen durumların ortaya çıkmasında olumlu bir etkiler yaratabilecek olan iki değişken arası ilişki ve etkileşim incelenmiştir. Örgütsel güven algısının yönetilebilmesi adına, lider üye etkileşimi uygulamasının alternatif bir yönetim tarzı olabileceği sonucuna ulaşıldığını söylemek mümkündür.
Keywords
Abstract
The general purpose of this study was to determine whether organizational trust perception will be affected positively in the case that leader-member interaction is realized positively. The sub-aim of the study was to determine the perceptions of the leader-member interaction and organizational trust perceptions of the participants included in the scope of the study, and to determine whether there is a relationship and interaction between these two said concepts. In the scope of the method of this study, since it was aimed to determine whether the perceptions of the leader-member interaction had an effect on the perception of organizational trust, the transactional model design was preferred. With the hypothesis prepared in accordance with the research model, the relationship and interaction between variables were discussed individually. The working group of the study consisted of 418 personnel working in development and investment banks in Turkey. In order to obtain data within the scope of the research, 12-item "Multi-Dimensional Leader-Member Interaction (LMX-12)"scale, which was developed by Liden and Maslyn (1998) and adapted to Turkish by Erdogan et al. (2004) and the 22-item "Organizational Trust" scale which was developed by Cook, J., and Wall, T. (1980) and Daboval et al. (1994) and adapted to Turkish by Omarov (2009) were used. SPSS 21.0 statistical program was used in the analysis of the collected data. According to the findings of the research, it was concluded that there is a positively and statistically significant relationship at a moderate and high level between leader-member interaction and organizational trust perception and that positive practices on leader-member interaction can reveal a positive effect on organizational trust perception. To sum up, in this study, the relationship and interaction between two variables that can have a positive effect on the emergence of desired situations such as productivity, performance and organizational commitment in the enterprises were examined. In order to manage the organizational trust perception, it is possible to conclude that the practice of leader-member interaction can be an alternative management style.
Keywords
- Altunkaya, K. (2011). “Örgütsel Güven ile İnsan Kaynakları Fonksiyonlarından Performans
- Altunkaya, K. (2011). “Örgütsel Güven ile İnsan Kaynakları Fonksiyonlarından PerformansDeğerlendirme Arasındaki İlişkinin İncelenmesine Yönelik Bir Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Bass, B.M. (2000). The Future of Leadership in Learning Organizations. The Journal of Leadership Studies, 7(3):18-40.
- Baş, T., Keskin, N., ve Mert, İ.S. (2010). Lider Üye Etkileşimi (LÜE) Modeli ve Ölçme AracınınTürkçe'de Geçerlik ve Güvenilirlik Analizi/Leader Member Exchange (LMX) Model And Validity And Reliability of Its Instrument in Turkish. Ege Akademik Bakıs, 10(3):1013-1039.
- Biçkes, D. ve Yılmaz, C. (2017). Çalışanların Örgütsel Güven Algılamalarının ÖzdeşleşmeDüzeyleri Üzerindeki Etkisi: Amprik Bir Çalışma, KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1):301-322.
- Boies, K., and Howell, J. M. (2006). Leader–Member Exchange in Teams: An Examination of theÎnteraction Between Relationship Differentiation and Mean LMX in Explaining Team-Level Outcomes. The Leadership Quarterly, 17(3):246-257.
- Brower, H.H.; Schoorman, F.D. and Tan, H.H. (2000). A Model of Relational Leadership: The Integration of Trust and Leader-Member Exchange, Leadership Quarterly, 11 (2):227-250.
- Cevrioğlu E. (2007). Lider Üye Etkileşimi ile Bireysel ve Örgütsel Sonuçlar Arasındaki İlişki:Ampirik Bir İnceleme. Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, (Basılmamış Doktora Tezi), Afyonkarahisar.
- Chen, T.Y.; Hwang, S.N. and Liu, Y. (2012). Antecedents of the Voluntary Performance ofEmployees: Clarifying the Roles of Employee Satisfaction and Trust, Public Personnel Management, 41(3):407-420.
- Cook, J., and Wall, T. (1980). New Work Attitude Measures Of Trust, Organizational Commitment And Personal Need Non‐Fulfilment. Journal of Occupational Psychology, 53(1):39-52.
- Daboval, J.; Comish, R.; Swindle, B. and Gaster, W. (1994). A Trust Inventory for SmallBusinesses. in Proceedings of the Conference of the Business Trends and Small Business Trust South Western Small Business Institute Association (pp. 1-5).
- Dansereau, F.; Graen, G.B. & Haga, W.J. (1975). A Vertical Dyad Approach to Leadership Within Formal Organizations. Organizational Behavior and Human Performance 13(1):46-78.
- Demircan, N. ve Ceylan, A. (2003). Örgütsel Güven Kavramı: Nedenleri ve Sonuçları. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2):139-150.
- Dienesch, R.M. and Liden, R.C. (1986). LMX Model of Leadership: A Critique and Further Developement, Academy of Management, 11(3):.818–834
- Erdoğan, B., Kraimer, M. L., and Liden, R. C. (2004). Work Value Congruence And IntrinsicCareer Success: The Compensatory Roles Of Leader‐Member Exchange And Perceived Organizational Support. Personnel psychology, 57(2):305-332.
- Graen, G.B.; Liden, R.C., and Hoel, W. (1982). Role of Leadership in the Employee Withdrawal Process. Journal of Applied Psychology, 67(6):868-872.
- Graen, G.B. and Uhl-Bien, M. (1995). Relationship-Based Approach to Leadership: Developmentof Leader-Member Exchange Theory of Leadership over 25 Years: Applying a Multi-Level Multi- Domain Perspective. The Leadership Quarterly, 6(2):219-247.
- Greguras, G. J., and Ford, J. M. (2006). An Examination of the Multidimensionality of Supervisorand Subordinate Perceptions of Leader‐Member Exchange. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 79(3), 433-465.
- Gümüş, S. ve Sezgin B. (2012). Motivasyonun Örgütsel Bağlılığa ve Performansa Etkisi. Hiperlink Yayınları, İstanbul.
- Kahveci, G. ve Demirtaş Z. (2014). Örgüt Kültürünün Örgütsel Yabancılaşmaya Etkisi: Örgütsel Güvenin Aracılık Rolü. Turkish Journal Of Educational Studies, 1(3):27-62.
- Katrinli, A.; Atabay, G.; Gunay, G., and Guneri, B. (2008). Leader–Member Exchange,Organizational Identification and the Mediating Role of Job İnvolvement For Nurses. Journal of Advanced Nursing, 64(4):354-362.
- Lewicki, R.J. and Bunker, B.B. (1996). “Developing and Maintaining Trust in WorkRelationships”, (Editors: Kramer, R.M. and Tyler, T.R) Trust in Organizations: Frontiers of Theory snd Reach (pp.114-139). Sage Pub., London.
- Liden, R. and Maslyn, J. (1998). Multidimensionality Of Leader Member Exchange: An Empirical Assessment Through Scale Development”, Journal Of Management, 24(1):43-72.
- Mayer, D.M. (2005). Are You İn Or Out? A Group-Level Examination Of The Effects of LMX on Justice And Customer Satisfaction (Doctoral Dissertation).
- Mishra, J. ve Morrissey, M. (2000). Trust in Employee/ Employer Relationships: A Survey of West Michigan Managers. Seidman Business Review, 6(1):14-15.
- Omarov, A., (2009). Örgütsel Güven ve İş Doyumu: Özel Bir Sektörde Uygulama. DEU Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir.
- Owen, H., Hodgson, V., and Gazzard, N. (2011). Liderlik El Kitabı. (Çev: M.Çelik). 3.Basım, Optimist Yayınları, İstanbul.
- Pellegrini, E.K. and Scandura, T.A. (2006). Leader–Member Exchange (LMX), Paternalism, andDelegation in the Turkish Business Culture: An Empirical Investigation. Journal of International Business Studies, 37(2), 264-279.
- Şimşek, S. ve A. Taşçı (2004). Örgütlerde Güven Konsepti ve Emniyet Örgütünde Güven Modellerinin Değerlendirilmesi, Polis Dergisi, 34:1-8.
- Tschannen-Moran, M., and Hoy, W. (1998). Trust in Schools: A Conceptual And Empirical Analysis. Journal of Educational Administration, 36(4):334-352.
- Tutar, H. (2013). İşletme ve Yönetim Terimleri Ansiklopedik Sözlük. Detay Yayıncılık, Ankara.
- Uhl-Bien, M.; Graen, G.B. & Scandura, T.A. (2000). Implications of Leader-Member Exchange(LMX) for Strategic Human Resource Management Systems: Relationships as Social Capital forCompetitive Advantage. Research in Personnel and Human Resources Management, 18:137-186.
- Wayne, S.J.; Shore, L.M. and Liden, R.C. (1997). Perceived Organizational Support and LeaderMember Exchange: A Social Exchange Perspective, Academy of Management Journal, 40(1):82- 111.
- Ercan., S. 2019. Lider-üye etkileşimi, yenilikçi iş davranışı, işe adanmışlık, örgütsel özdeşleşmeilişkisinde örgütsel adaletin rolü, Doktora Tezi, Maltepe Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / İşletme Anabilim Dalı. İstanbul.
- Sivik., S. 2018. Öğretmenlerin örgütsel adanmışlıkları ile lider-üye etkileşimi ve motivasyonel dilkullanımı arasındaki ilişki, Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı
- Tat., C. 2019. Lider-üye etkileşiminin örgütsel bağlılık ve iş tatmini üzerindeki etkisi: Konaklamaişletmelerinde bir uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Anabilim Dalı, Antalya.
- Veli., M.F. 2019. Tekstil sektöründe lider üye etkileşiminin çalışanların örgütsel bağlılık veperformansları üzerine etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, İşletme Yönetimi Bilim Dalı, İstanbul.
- Solakoğlu., S.K. 2019. Örgüte bağlılık yaratmada yönetim koçluğu becerilerinin etkisi ve lider-üyeetkileşiminin aracılık rolü, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı, İstanbul.
- Alpugan., E.Ş. 2018. Örgütsel prestij algısı ile çalışanların örgüte bağlılıkları arasındaki ilişkidelider üye etkileşiminin rolü üzerine bir araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi,Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı, İstanbul.
- Erdem., F.S. 2008. Organizasyonlarda lider-üye etkileşiminin örgütsel vatandaşlık davranışıüzerindeki etkilerinde, izlenim yönetimi davranışının rolü:Kayseri'de hizmet sektöründe bir araştırma, Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Kayseri
- Atakay., Ö. 2019. Lider–üye etkileşiminin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine etkisinde algılananörgütsel desteğin aracılık rolü: Bir zincir perakende işletmesi üzerine araştırma, Yüksek LisansTezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı, Adana.
- Kavuncu., M. 2019. Lider üye etkileşimi ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışlarıarasındaki ilişki, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Yönetimi ve Denetimi Anabilim Dalı, İstanbul.
- Musta., M. 2018. Organizational citizenship behavior, leader–member exchange, and organizationaljustice in albanian higher education institutions, Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uluslararası Ticaret Anabilim Dalı, İstanbul.
- Durmuş., K. 2019. Lider-üye etkileşiminin yenilikçi iş davranışına etkisinde örgütsel özdeşleşmeninyeri: Türk İhas sektörü, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı, Ankara.
- Aksoy., M. 2019. Lider-üye etkileşiminin, iş tatmini ve işten ayrılma niyeti üzerine etkisindeörgütsel adaletin rolü: 'Hatay'da bir araştırma', Yüksek Lisans Tezi, Hatay Mustafa Kemal Karabük Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Hatay.
- Altay., M. 2018. Çalışma yaşam kalitesinin iş tatmini, örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyeti ileilişkisinde iş yükü ve lider-üye etkileşiminin rolü, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel KarabükÜniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı, Isparta.
- Karamil Köy, A. 2011. Yöneticiye güvenin iş tatmini üzerindeki etkisinde lider-üye etkileşimininaracı rolü: İstanbul ve Kocaeli illerinde beyaz yakalılar üzerinde bir araştırma, Yüksek Lisans Tezi,Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı, İstanbul.
- Bulut, M.Ş. 2012. Lider üye etkileşiminin yöneticiye güven ve iş tatmini üzerine etkisininaraştırılması: Öğretmenler üzerine bir araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Yönetimi ve Denetimi Anabilim Dalı, İstanbul.
- Ergin., B. 2018. X ve Y kuşağının algıladığı örgütsel destek ve lider-üye etkileşimi arasındakifarklılık: Kardemir A.Ş.'de bir uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Karabük.
- Yenici., M. 2018. Algılanan örgütsel desteğin ve lider-üye etkileşiminin çalışan tutumlarına etkisi,Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Karabük.
- Soylu., İ. 2017. Örgütsel güven ile lider-üye etkileşiminin örgütsel sağlık üzerindeki etkisi: Özelokullar üzerine bir araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı, Tokat.
- Çintay., Ö. 2018. Algılanan içsellik statüsü ve örgütsel sessizlik ilişkisinde lider-üye etkileşimininkoşulsal etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Gümüşhane Üniversitesi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Gümüşhane.
- Koçak., D. 2017. Lider üye etkileşimi ve örgütsel sessizlik arasındaki ilişkide pozitif psikolojiksermayenin aracı rolü: Hizmet sektöründe bir araştırma, Doktora Tezi, Erzincan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Erzincan.
- Kurt., H.S. 2019. Psikolojik sözleşme ihlalinin işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisinde çalışanınalgıladığı lider-üye etkileşimi kalitesinin rolü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, İstanbul.
- Mılne., A.C. 2019. Lider-üye etkileşimi düzeyi ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkide işgöreninçalışma grubu kapsayıcılığı algısının rolü, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı, İstanbul.
- Özkan Eyüpoğlu., B. 2017. The relationship between leader member exchange and intention toleave among hotel employees, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Örgüt Psikolojisi Anabilim Dalı, İstanbul
- Demirci., B. 2017. Restoran işletmelerinde rol stresi ve lider-üye etkileşiminin işten ayrılmaniyetine etkisi, Doktora Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı, Turizm İşletmeciliği Bilim Dalı, Eskişehir.
- Aslan., M. 2018. Lider üye etkileşiminin sinizme etkisi ve bir araştırma, Yüksek Lisans Tezi,Yeditepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Yönetimi ve Denetimi Anabilim Dalı, İstanbul.
- Kırboğa., R. 2017. Psikolojik sözleşme ihlâli ve örgütsel sinizm arasındaki ilişki: Lider-üyeetkileşiminin aracılık etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı, Balıkesir.
- Kaptangil., İ 2017. Y kuşağı çalışanların lider üye etkileşimi ve örgütsel sinizm tutumlarınınincelenmesi: Türkiye ve Kanada örneği, Doktora Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Bolu.
- Söylemez., M. 2019. Dönüşümsel liderlik, sosyal sermaye, özyeterlilik ve lider-üye etkileşimiilişkisi: Kocaeli serbest bölgesinde bir araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı, Ankara.
- Kuzucu., E. 2013. Örgütsel adalet algısının örgütsel vatandaşlık davranışına etkisinde lider-üyeetkileşiminin aracılık rolü özel bir hastanede çalışan hemşireler üzerinde araştırma, Yüksek LisansTezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı, İstanbul.
- Gürboyoğlu., J. 2009. Lider-üye etkileşiminin örgütsel adalet algısı ve tükenmişlik üzerine etkileri,Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Balıkesir.
