Author :
Abstract
Hizmet sektörünün önemli bir parçası olan sağlık alanında, sunulan hizmetin niteliği, diğer sektörler gibi birçok dinamiğe bağlı olarak değişkenlik gösterir. Çalışanın verdiği hizmetin niteliğini etkileyen bu dinamiklerden birisi de yöneticilerin (liderlerin) çalışanlara karşı sergilediği davranış ve davranış biçimleridir. Liderlik ve liderlik davranışları konusunda yapılan çalışmalarda, üstlerin(liderlerin) astlarına(üyelerine) karşı davranış ve tutumları incelemiştir. Lider-üye etkileşimi teorisi, liderler ve astları arasında gelişen farklı türde ilişkilerine dayanmaktadır.Sağlık alanında da hizmetin niteliğinin artması için yüksek etkileşime ihtiyaç duyulmaktadır. Sağlık organizasyonlarının önemli bir bölümünü oluşturan profesyonel hemşirelerin sunduğu hemşirelik bakımı ve sağlık hizmetinin niteliği, etkileşimin yüksek olması sayesinde artış gösterir. Lider hemşirelerin astlarına karşı güçlü etkileşim kurması, hemşirelerin iş doyumu, işe bağlılıklarını, mesleki gelişimlerini olumlu etkiler. Tüm bu olumlu atmosferin en önemli yansıması da sağlık hizmeti alan hasta için bakım kalitesinin artması, hasta güvenliğinin sağlanması, diğer sağlık hizmeti alan kişiler için de verilen hizmet niteliğinin yüksek olması sayesinde de toplumun sağlığının geliştirilmesinde önemlidir.
Keywords
Abstract
In the field of health, the quality of the service varies depending on many dynamics such in other sectors. One of these dynamics, which affects employees and the services, is the behaviors and behavior patterns of the managers (leaders) against them. In the studies on leadership and leadership behaviors, researchers examined attitudes and behaviors of superiors (leaders) against their subordinates (members). The Leader-Member Exchange Theory is based on different kinds of relationships developed between leaders and subordinates. Since the quality of the health service increases as a result of the high interaction, high interaction is necessary to increase the quality of service in the field of health. An important part of health organizations the quality of nursing care and healthcare services offered by professional nurses who make up the department increases with high interaction. Nurse leaders' strong interaction with their subordinates affects nurses' job satisfaction, commitment to work and professional development positively. The most important reflection of all this positive atmosphere is increasing patient safety and healthcare quality. It is important for improving community health care due to high-quality service for persons receiving health care services.
Keywords
- Akkoç, İ. (2012). Grup ve hiyerarşik alt kültürlerinin iş performansına etkisi: Lider-üye
- Akkoç, İ. (2012). Grup ve hiyerarşik alt kültürlerinin iş performansına etkisi: Lider-üyeetkileşiminin aracılık rolü. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (2), 17-44.
- Aryee, S. & Chen, Z.X. (2006). Leader–member exchange in a chinese context: antecedents, themediating role of psychological empowerment and outcomes. Journal of Business Research, 59, 793-801.
- Aslantaş, C, C. (2007). Lider-üye etkileşiminin yöneticiye duyulan güven üzerindeki etkisini belirlemeye yönelik görgül bir çalışma. Tisk Akademi, 2(3), 161–173.
- Blau, M Peter.(1964).. Exchange and power in social life. Department of Sociology, University of Chicago. IL, 352.
- Boies, K. & Howell, J.M. (2006). Leader–member exchange in teams: an examination of the interaction between relationship differentiation and mean LMX in explaining team-level
- Bolat, O. İ. (2011). Lider-üye etkileşimive tükenmişlik ilişkisi. İş, Güç, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 13 (2), 63-80.
- Brunetto, Y., Shacklock, K., Bartram T., Leggat, S. G., Far-Wharton, R., Stanton, P., Caisimi, G.(2012). Comparing the impact of leader-member exchange, psychological empowerment andaffective commitment upon australian public and private sector nurses: implications for retention. The International Journal of Human ResourceManagement, 23:11, 2238-2255.
- Burns, J.Z. &Otte, F.L. (1999). Implications of leader-member exchange theory and research forhuman resource development research. Human Resource Development Quarterly, 10(3): 225-248.Burton, J. P., Sablynski, C. J., & Sekiguchi, T. (2008). Linking justice, performance, and citizenship via leader-member exchange. Journal of Business and Psychology, 23, 1-61.
- Cevrioğlu, E. (2007). Lider-üye etkileşimi ile bireysel ve örgütsel sonuçlar arasındaki ilişki: ampirikbir inceleme. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 21-24.
- Cogliser, C.C. & Schriesheim, C.A. (2000). Exploring work unit context and leader–member exchange: a multi-level perspective. Journal of Organizational Behavior, 21, 487– 511.
- Çetin, Ş., Korkmaz, M. &Çakmakçı, C. (2012). Dönüşümsel ve etkileşimsel liderlik ile lider - üyeetkileşiminin öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi,18 (1), 7-36.
- Dansereau, Fred-Graen, George-J. Haga, William (1975).A vertical dyad linkage approach toleadership within formal organizations. Organizational Behavior and Human Performance, Vol: 13,Davis, W.D. &Gardner, W.L. (2004). Perceptions of politics and organizational cynicism: Anattributional and leader–member exchange perspective. The Leadership Quarterly, 15, 439–465.
- Deluga J. R. (1998). Leader-member exchange quality and effectiveness ratings: the role ofsubordinate- supervisor conscientiousness similarity. Group Organizational Management, 23(2).
- Deluga, R.J. & Perry, J.T. (1991).The relationship of subordinate upward ınfluencing behaviour,satisfaction and perceived superior effectiveness with leader-member exchanges. Journal of Occupational Psychology, 64: 239-252.
- Dienesch, R.M. &Liden, R.C. (1986). Leader-member exchange model of leadership: a critique and further development. Academy of Management Review, 11(3): 618-634.
- Donald Blumenfeld, J.(1995). Fidelity as a criterion for practicing andevaluating narrative inquiry. International Journal of Qualitative Studies in Education, 8/1 26-27.
- Ergün, E. &Arslantürk, E. H. (2010). Karşılıklı amaç bağlılığı, lider üye etkileşimi ve liderin gücünün takım etkinliği üzerine etkileri. Toplum Bilimleri Dergisi, 4 (7), 147-176.
- Gilmartin, M. J. & D'aunno, T. A. (2007). Leadership research in healthcare. The Academy of Management Annals, 1(1), 387-438.
- Göksel, A. & Aydıntan, B. (2012). Lider-üye etkileşimi düzeyinin örgütsel bağlılık üzerine etkisi:görgül bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 17 (2), 247- 71.
- Graen, G. & Cashman J. (1975).A role-making model of leadership in formal organizations: Adevelopment approach. In J. G. Hunt & L. L. Larson (Eds.), Leadership Frontiers, Kent, Oh: Kent State University, 166.
- Graen, G., Cashman, J., Ginsburgh, S., Schiemann, W., (1977). Effects of linking-pin quality on the quality of working life lower participants. Administrative Science Quarterly, 22, 491-04.
- Graen, G.B. & Uhl-Bien, M. (1995). Relationship-based approach to leadership: development of
- Han, G. & Jekel, M. (2011). The mediating role of job satisfaction between leader-member exchange and turnover intentions. Journal of Nursing Management, 19, 41-49.
- Hooper, D. T. & Martin, R. (2008). Beyond personal leader–member exchange (lmx) quality: theeffects of perceived lmx variability on employee reactions. The Leadership Quarterly, 19, 20–30.House, R.J. & Aditya, R.N., (1997).The social scientific study of leadership; qua vadis?. Journal of Management, 23 (3), 409-473.
- Kahn, R., Wolfe, D., Quınn, R., Snoek, J. & Rosenthal, R. (1964). Organizational stress: Studies in Role Conflict and Ambiguity. New York, Wiley.4
- Karcıoğlu, F. & Kahya, C. (2011). Lider-üye etkileşimi ve çatışma yönetim stili ilişkisi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15 (2), 337-352.
- Kartal, N. (2017). Sağlık çalışanlarında işe cezbolma, işe yabancılaşma ve performans arasındakiilişkinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
- Katrinli, A., Atabay, G., Günay, G., & Güneri, B. (2008). Leader-member exchange, organizationalidentification and the mediating role of job involvement for nurses. Journal of Advanced Nursing, 64 (4), 354-362.
- Keçecioğlu, T. (2003).Lider ve liderlik: değişim yolunda iyi bir öğrenci ve iyi bir öğretmen. Birinci Baskı. Okumuş Adam Yayıncılık, İstanbul, Türkiye.
- Kılınç, E. &Paksoy, M. (2017). Sağlık çalışanlarında performans algı düzeyinin bazı sosyo-demografik değişkenlere göre incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 20 (2), 151-159.
- Konja, V., Grubic-Nesic, L. &Lalic, D. (2012). Leader-member exchange influence onorganizational commitment among serbian hospital workers. Journal of Society for Development in New Net Environment in B&H, 6(11), 3802-3814.
- Kuzucu, E. (2013). Örgütsel adalet algısının örgütsel vatandaşlık davranışına etkisinde lider - üye
- Laschinger, H. K. S., Purdy, N. & Almost, J. (2007). The impact of leader-member exchangequality, empowerment, and core self-evaluation on nurse manager’s job satisfaction. The Journal of Nursing Administration, 37(5), 221-229.
- Le Blanc, P.M., Jong, R.D.D, Geersing, J., Furda, J. & Komproe, I.H. (1993). Leader MemberExchanges: Distinction Between Two Factors. European Journal of Work and Organizational Psychologist, 297-309.
- Liden, R. & Maslyn, J. (1998). Multidimensionality of leader member exchange: an empirical assessment through scale development. Journal of Management, 24(1), 43- 72.
- Liden, R. & Graen, G. (1980). Generalizability of the vertical dyad linkage model of leadership. Academy of Management Journal, 23 (3), 451- 465.
- Liden, R.C.& Maslyn, J.M. (1998). Multidimensionality of leader-member exchange: an empirical assessment through scale development. Journal of Management, 24 (1), 43-72.
- Martin, R., Thomas, G., Charles, K., Epitropaki, O., & Mcnamara, R. (2005). The role of leader-member exchanges in mediating the relationship between locus of control and work reactions. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 78 (1), 141-147.
- Lo, M. C., Ramayah, T., & Hui, J.K.S. (2006). An investigation of leader member exchange effectson organizational citizenship behavior in Malaysia. Journal of Business &Management, 12(1).
- Moss, S.E., Juan I. Sanchez, J.I., Brumbaugh, A.M. & Borkowski, N. (2009). The mediating role offeedback avoidance behavior in the lmx–performance relationship. Group & Organization Management, 34(6) 645– 664.
- Ordun, G. &Aktaş, H. (2014). Lider-üye etkileşimi faktörlerinin liderler ve astlar tarafındankarşılıklı algılanması: bir perakende işletmesi çalışanları üzerinde araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 43 (1), 120-135.
- Owen, H., Hodgson, V.&Gazzard, N. (M. Çelik, Çevirmen), (2011). Liderlik El Kitabı Optimist Yayınları, İstanbul, Türkiye.
- Özutku, H. (2007). Yönetici-ast etkileşimi ile iş tatmini arasındaki ilişki. Amme İdari Dergisi. 40 (2), 79-98.
- Rockstuhl T, Dulebohn J. H., Ang S. & Shore L. M. (2012).Leader–member exchange (LMX) and
- Sandy Wayne, Robert Liden & Lynn, M. Shore. (1997). Perceived organizational support andleader-member exchange: a social exchange perspective. Academy of Management Journal, 40 (1), 95.
- Saygılı, M., Erigüç, G., Özer, Ö. (2016). Sağlık çalışanlarının örgütsel sessizlik ve çalışanperformansı düzeylerinin belirlenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 49, 485-Schrıesheım, C.A., Castro S.L., Zhou, X.T. &Yammarino, F.J., (2001). The folly of theorizing “a”but testing “b” a selective level-of-analysis review of field and a detailed leader member exchange illustration. The Leadership Quarterly, 12, 515-551.
- Sparrow, R.T. &Liden, R.C., (1997). Process and structure in leader-member exchange. Academy of Management Review. 22, 522-552.
- Şahin, F. (2011). Lider-Üye Etkileşimi İle İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişki Üzerinde insiyetin Etkisi. Ege Akademik Bakış, 11 (2), 277-288.
- Tanoff G.F. & Barlow, C.B. (2002). Leadership and followership:same animal, different spots?. Consulting Psychology Journal: Practice & Research, 54(3), 157-167.
- Uğurluoğlu, Ö., Şantaş, F. & Demirgil, B. (2013). Lider-üye etkileşimi ve tükenmişlik ilişkisi: hastanelerde bir uygulama. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 16 (1), 1-21.7
- Uhl-Bien, M., Graen, G.B. &Scandura, T. A. (2000). Leader-member exchange (LMX) for strategichuman resource management systems: relationships as social capital for competitive advantage. Personel & Human Resources Management, 137-185.
- Ürek, D. (2015). Sağlık kurumlarında lider-üye etkileşim düzeyi ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara
- Ürek, D. &Uğurluoğlu, Ö. (2015). Sağlık çalışanlarının lider-üye etkileşim düzeylerinin çeşitli özellikler açısından değerlendirilmesi. Sosyoekonomi, 23:25, 7-30.
- Vecchıo, R. & Gobdel, B. (1984). The vertical-dyad linkage model of leadership: problems and prospects. Organizational Behavior & Human Performance, 34(1), 5-21.
- Vecchıo, R.P., (1985).Predicting employee turnover from leader member exchange: a failure to replicate. Academy of Management Journal. 28 (2),478-485.
- Wang, Hui, Kenneth S. Law, Rick D. Hackett, Duanxu Wang & Zhen X. Chen (2005). Leader -member exchange as a mediator of the relationship between transformational leadership andfollowers’ performance and organizational citizenship behavior. Academy of Management Journal,Wayne, S.J. & Ferris, G.R., (1990). Influence tactics, affect and exchange quality in supervisor-subordinate ınteractions: a laboratory experiment and field study. Journal of Applied Psychology,Wayne, S.J., Liden, R. C. & Sparrowe, R.T. (1994). Developing leader-member exchanges theınfluence of gender and ıngratiation. The American Behavioral Scientist Journal, 37(5), 697-714.Wayne, S.J., Shore, L.M. & Liden R.C., (1997). Perceived organizational support and leader
- member exchange: a social exchange perspective. Academy of Management Journal,40, (1):82-111.Wıllıams, M.L., Podsakoff, P.M. & Huber, V. (1992). Effects of group-level and ındividual-levelvariation in leader behaviors on subordinate attitudes and performance. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 65, 115-129.
- Yıldız, Gültekin, Hatice, Özutku, &Esin, Cevrioğlu (2008). Lider-üye etkileşimine çok boyutlu
- Zel, U. (2006) Kişilik ve Liderlik. İkinci Basım. Nobel Yayınları, Ankara, Türkiye.
