Author :
Abstract
Çalışma kapsamında emtia fiyatlarındaki fiyat balonları SADF ve GASDF testleriyle sınanmıştır. Çalışmanın periyodu olarak da fiyat dalgalanmalarının yoğun olduğu pandemi dönemi ele alınmış, pandeminin başladığı ilk tarih olan 17.11.2019 ile 26.06.2022 tarih aralığı seçilmiştir. Ayrıca dünyada enerji ve tarımsal ürün üretiminde önemli bir yere sahip iki ülke arasında olan, 24 Şubat 2022 tarihinde başlayan ve halen devam eden Rusya ve Ukrayna savaşının (Rusya’nın Ukrayna’yı işgali) da çalışma periyodu içinde olması önem arz etmektedir. Çünkü savaşın başlaması ve akabinde Rusya’ya uygulanan yoğun yaptırımların da küresel anlamda oluşun fiyat dalgalanmalarında önemli bir rolü olduğu şüphesizdir.
Çalışma kapsamında Altın, Gümüş, Petrol, Doğalgaz, DJ-Tahıl Endeksi, DJ-Metal Endeksi ve DJ-Tüm Emtia endeksi serilerindeki fiyat hareketleri hem SADF hem de GSDAF testi ile sınanmıştır. Her iki testte de gümüş, petrol, DJ-Tahıl ve DJ-Tüm Emtia endeksinde fiyat balonlarına rastlanırken, GSADF testinde SADF testinden farklı olarak DJ-Metal endeksinde de çoklu fiyat balonları tespit edilmiştir. Yine her iki testte de altın fiyatlarında balon tespit edilememiş olup, GSDAF testinde SADF testinden farklı olarak doğal gaz serisinde de fiyat balonu tespit edilememiştir. Araştırmanın bulguları göstermiştir ki, ele alınan pandemi döneminde bir çok emtia da fiyat balonları oluşmuştur, yani fiyatların temel değerinden saptığı tespit edilmiş olup, bu durum piyasa aksaklığının bir göstergesi olarak kabul edilebilmektedir.
Keywords
Abstract
Within the scope of the study, price bubbles in commodity prices were tested with SADF and GASDF tests. The period of the study was also considered as the pandemic period when price fluctuations were intense, and the date range of December 17, 11, 2019 and 26, 06, 2022, the first date when the pandemic began, was selected. In addition, it is important that the war between Russia and Ukraine (Russia's occupation of Ukraine), which started on February 24, 2022 and still continues, between two countries that have an important place in the production of energy and agricultural products in the world, is also in the working period. Because it is no doubt that the beginning of the war and the intense sanctions imposed on Russia after the war also played an important role in the price fluctuations of the global situation.
Within the scope of the study, price movements in the Gold, Silver, Oil, Natural gas, DJ-Grain Index, DJ-Metal Index and DJ-All Commodity index series were tested with both SADF and GSDAF tests. While price bubbles were found in the silver, oil, DJ-Grain and DJ-All Commodity indexes in both tests, multiple price bubbles were detected in the DJ-Metal index in the GSADF test, unlike the SADF test. Again, no bubble was detected in gold prices in both tests, and unlike the SADF test, no price bubble was detected in the natural gas series in the GSDAF test. The findings of the study showed that price bubbles occurred in many commodities during the pandemic period, that is, it was determined that the prices deviated from their fundamental value, which can be considered as an indicator of market failure.
Keywords
- 1. Akdağ, S. ve Koçbulut, Ö.(2019). Kıymetli madenlerin fiyatlarında balonların varlığı üzerine bir uygulama: Borsa İstanbul kıymetli madenler piyasası örneği, 6th International Congress on Accounting and Finance Research (ICAFR’19)23-25 October 2019, Niğde,280-288.
- 2. Albulescu, C.T.(2020). Coronavirus and oil price crash., https://ssm.com/abstrct=3553452 (E.T. 20.05.2020).
- 3. Assenmacher, W. and R. Czudaj (2014). Do industrial metals prices exhibit bubble behavior? In J. Beran, Y. Feng, and H. Hebbel (Eds.), Empirical Economic and Financial Research: Theory, Methods and Practice, Volume 48 of Advanced Studies in Theoretical and Applied Econometrics, pp. 275–286. Springer International Publishing, Cham.
- 4. Balcılar, M., Özdemir, Z. A. and Yetkiner, H. (2014), Are there really bubbles in oil prices?, Physica A, 416: 631-638.
- 5. Bahar, O ve Çelik İlal, N. (2020). The economic effects of Coronavirus (COVID-19) in the tourism industry. International Journal of Social Sciences and Education Research, 6(1), 125-139.
- 6. Ceylan, F., Tüzün, O., Ekinci, R. ve Kahyaoğlu, H. (2018, Nisan). Kripto Para Piyasalarında Finansal Balonlar (Bubbles): Bitcoin ve Etherium, Y. Bayar (Ed.), 4th SCF International Conference on “Economics and Social Impacts of Globalization” and “Future Turkey-European Union Relations” bildiriler Kitabı içinde (s. 207-215) 4th SCF International Conference on “Economics and Social Impacts of Globalization” and “Future Turkey-European Union Relations” kongresinde sunulan bildiri, Nevşehir
- 7. Çağlı, E.Ç ve Evrim Mandacı, P. (2017). Borsa İstanbul’da Rasyonel Balon Varlığı: Sektör Endeksleri Üzerine Bir Analiz. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 54, (629), 63-76
- 8. Çelik, İ., Akkuş H.T. ve Gülcan, N.(2019). Investigatıon of rational bubbles and volatility spillovers in commodity markets: evidences from precious metals. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(3):936-951. Eren, B.S., Kandil Göker, İ.E. ve Karaca, S.S.(2021). Covid-19 pandemisinin finansal piyasalara etkisi: gelişmiş ülkeler üzerine bir analiz, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 39 (Covid 19 Özel Sayısı), 69-90.
- 9. Evrim Mandacı, P. ve Çağlı, E. Ç. (2018). Türkiye Konut Piyasasında Balon Var m? İstatistiki Bölge Birimleri Üzerine Bir Analiz. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar. (646), 85-113
- 10. Floros, C. and Galyfianakis, G.(2020). Bubbles in crude oil and commodity energy index:new evidence, Energies,13:1-11.
- 11. Garber, P.M. (2000). Famous first bubbles: the fundamentals of early manias, MIT Press, Cambridge, MA.
- 12. Gökçe, A. & Güler, İ. (2020). Sağ-Yönlü ADF Sınamaları ile Ankara İlinde Konut Balonu Araştırması, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Özel Sayı, 94-116
- 13. Itamar, C. (2013). Rtadf: Testing for Bubbles with EViews. Munich Personal RePEc Archive, MPRA Paper No. 58791
- 14. Koy, A. (2018). Testing multi bubbles for commodity derivative markets: a study on MCX, Business and Economics Research Journal (BERJ), 9(2), 291-299.
- 15. Korkmaz, T. Z.(2021). Koronavirüs pandemisinin emtia piyasalarına etkisi, http://ticaret.edu.tr › spkm › uploads › sites › 2021/01.pdf. (E.T. 29.05.2022).
- 16. Korkmaz, Ö., Erer, D., ve Erer, E. (2016). Alternatif yatırım araçlarında ortaya çıkan balonlar Türkiye hisse senedi piyasasını etkiliyor mu? BİST 100 üzerine bir uygulama. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar,10(2), 29-61.
- 17. Oran, A.(2011). Balonları daha iyi tanımaya çalışmak: balon tanımları, modelleri ve lale çılgınlığı örneği, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,26(1):151-161.
- 18. Rajput, H., Changotra, R., Rajput, P., Gautam, S., Gollakota, A.R.K. and Arora, A.S (2021). A shock like no other: coronavirus rattles commodity markets, Environment, Development and Sustainability, 23:6564– 6575.
- 19. Pan, W. F. (2018), Sentiment and asset price bubble in the precious metals markets, Finance Research Letters, 26:106-111.
- 20. Samırkaş, M.C.(2021). Kripto para piyasasında fiyat balonları: bitcoin ve ethereum üzerine bir inceleme, 4. Uluslararası İzmir İktisat Kongresi, 11-12 Eylül, 2021,317-326.
- 21. Sarı, S.S ve Kartal, T.(2020). COVID-19 salgınının altın fiyatları, petrol fiyatları ve vıx endeksi ile arasındaki ilişki, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,13(1):93-109.
- 22. Su, C. W., Wang, K. H., Chang, H. L. and Peculea, A. D. (2017), Do iron ore price bubbles occur?,Resources Policy, 53: 340-346.
- 23. Umar, Z., Gubareva, M. and Teplova, T.(2021). The impact of Covid-19 on commodity markets volatility: Analyzing time-frequency relations between commodity prices and coronavirus panic levels, Resources Policy, 73:1-11.
- 25. Zhang, Y. J. and Yao, T. (2016), Interpreting the movement of oil prices: driven by fundamentals or bubbles?, Economic Modelling, 55:226-240.
