Author :
Abstract
Türkiye ekonomisinin uzun yıllardır en önemli sorunlarından birisi enflasyondur. İstikrar programlarının önceliği haline gelmiş hedeflerinden biri kronikleşmiş enflasyonu düşürüp kalıcı bir şekilde kontrol etmektir. Enflasyon genel itibariyle fiyatlar genel seviyesinde meydana gelen devamlı bir artış olarak tanımlanmakta olup ulusal paranın değerinin düşmesiyle de sonuçlanmaktadır. Genel itibariyle de enflasyonun para miktarında meydana gelen artışa bağlı olduğu başka bir ifadeyle enflasyonun parasal olduğu kabul edilmektedir. Bunun nedeni ise para arzı ile fiyatlar genel düzeyi ilişkisinin temelinde miktar teorisinin olması ve para arzı ile enflasyon arasında nedensellik ilişkisine yönelik Klasik, Keynesyen, Parasalcı ve Yapısalcı gibi başta gelen yaklaşımlarla beraber geniş bir literatüre dayanmasıdır. Bu çalışmada, iktisat literatürü içerisinde hem teorik olarak hem de ampirik olarak yaygın bir araştırma konusu olan para arzı - enflasyon ilişkisi araştırılmıştır. Çalışmanın literatüre en önemli katkısı ise güncel bir veri setinin kullanılmasıdır. Para ile enflasyon arasında nedensellik ilişkisi olduğu hipotezinden yola çıkarak Türkiye açısından 2005-2022 dönemine ait aylık veriler kullanılarak zaman serisi analizi yoluyla inceleme yapılmaktadır. Yapılan çalışmada değişkenler arasındaki ilişkiyi incelemek için öncelikle Fourier ADF (FADF) birim kök testi, Engle-Granger eşbütünleşme testi ve Toda & Yamamoto nedensellik yöntemi kullanılmıştır. Yapılan analizde değişkenler arasında eşbütünleşme olduğu ortaya çıkmış ve para arzından enflasyona doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi bulunmuştur.
Keywords
Abstract
One of the most significant questions of the Turkish economy for many years is inflation. One of the priorities of stabilization programs is to reduce and permanently control chronic inflation. Inflation is generally defined as a continuous rise in the general level of prices and results in a decline in the value of the national currency. In general, it is accepted that inflation depends on the increase in the amount of money, in other words, inflation is monetary. The reason for this is that the quantity theory is the basis of the relationship between the money supply and the general price level, and it is based on a wide literature along with the leading approaches such as Classical, Keynesian, Monetary and Structuralist approaches to the causality relationship between money supply and inflation. In this study, the money supply-inflation relationship, which is a common research topic in the economics literature, both theoretically and empirically, has been investigated. The most important contribution of the study to the literature is the use of an up-to-date data set. Based on the hypothesis that there is a causal relationship between money and inflation, the analysis is made through time series analysis using monthly data for the period 2005-2022 for Turkey. In the study, primarily Fourier ADF (FADF) unit root test, Engle-Granger cointegration test and Toda & Yamamoto Granger causality methods were used to examine the relationship between the variables. In the analysis, it was revealed that there was cointegration between the variables and a one-way causality relationship was found from money supply to inflation.
Keywords
- 1. Ağayev, S. (2012). “Düşük Enflasyon Döneminde Azerbaycan’da Fiyatlar Genel Düzeyi Ve Para Arzı İlişkisi”, Akdeniz İİBF Journal, 12(23): 135-155.
- 2. Aksoy, E.; Teker T.; Mazak M. & Kocabıyık T. (2020). “Kripto Paralar ve Fiyat İlişkileri Üzerine Bir Analiz: Toda-Yamamoto Nedensellik Analizi İle Bir İnceleme”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (37): 110-129.
- 3. Alimi, R. S. (2012). “The Quantity Theory of Money and Its Long Run Implications: Empirical Evidence from Nigeria”, European Scientific Journal, 8(12): 272-288.
- 4. Bağcı, B. (2021). "Türkiye’de Para Arzı Ve Enflasyon Oranı İlişkisine Yeni Bir Bakış: Kantil-Kantil Regresyon Analizi", Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 13(25): 309-322.
- 5. Becker, R.; Enders, W. & Lee J. (2006). “A Stationary Test In The Presence Of An Unknown Number Of Smooth Breaks”, Journal of Time Series Analysis, 27(3): 381-409.
- 6. Benbouziane, M. & Benamar, A. (2004). “The Relationship Between Money And Prices İn The Maghreb Countries: A Cointegration Analysis”, Munich Personal RePEc Archive, (12741): 1-25.
- 7. Christopoulos, D. K. & Leon-Ledesma M. A. (2010). “Smooth Breaks and Non-Linear Mean Reversion: Post-Bretton Woods Real Exchange Rates”, Journal of International Money and Finance, 29(6): 1076-1093.
- 8. Çütçü, İ. & Kan E. (2018). “Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarını Etkileyen Faktörler: Türkiye Örneği”, Sakarya İktisat Dergisi, 7(3): 1-21.
- 9. Dickey, D. A. & Fuller, W. A. (1981). Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with a Unit Root, Econometrica, 49(4): 1057-1072.
- 10. Emeru, G. M. (2020). “The Determinants of Inflation in Ethiopia: A Multivariate Time Series Analysis”, Journal of Economics And Sustainable Development, 11(21): 53-62.
- 11. Engle, R. F., & Granger W. J. (1987). “Co-Integration and Error Correction: Representation, Estimation and Testing”, Econometrica, 55 (2): 251-276.
- 12. Ergün Tatar, H. (2021), “Türkiye’de Altın Rezervi ve Döviz Kuru İlişkisinin Fourier Yaklaşımı ile Test Edilmesi”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(2): 1728-1742.
- 13. Erkişi, K. (2019), “Budget Deficits, Money Supply And Inflation: The Case Of Fragile Five Countries”, Euroasia Journal of Social Sciences Humanities, 9: 49-60.
- 14. Hallman, J. J.; Porter, R. D. & Small, D. H. (1991). "Is the Price Level Tied to the M2 Monetary Aggregate in the Long Run?", The American Economic Review, 81(4): 841-858.
- 15. İstilance, H. (2017). “Para Arzı ve Enflasyon İlişkisi: Türkiye İçin Nedensellik Analizi (1988-2016)”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(3): 43-56.
- 16. Kara, M. & Sağır, M. (2021). "Türkiye’de Para Arzı ile Enflasyon Arasındaki Eşbütünleşme İlişkisinin Analizi", ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, 8(19): 23-33.
- 17. Kaya, L. (2020). “Türkiye’de Tüketici Güven Endeksi ile Döviz Kuru Arasındaki İlişki: Fourier Fonksiyonları Yaklaşımı”, Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(4): 598-608.
- 18. Kaya, M. G., & Öz E. (2016). “Enflasyon, Bütçe Açığı ve Para Arzı İlişkisinin Türkiye Ekonomisi Açısından Değerlendirilmesi: 1980-2014 Dönemi”, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 23(3): 639-651.
- 19. Kılavuz, E. & Altınöz, B. (2020). "Türkiye’de Para Arzı İle Enflasyon Arasındaki İlişki: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı", Journal of Research in Economics Politics and Finance, 5(2): 242-260.
- 20. Kızılkaya, O. & Kızılkaya O. (2021). “Türkiye’de Politik İstikrarın Doğrudan Yabancı Yatırımlara Etkisi: Fourier ADL Eşbütünleşme Testinden Kanıtlar”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (60): 571 – 587.
- 21. Korkmaz, Ö. (2017). “Enflasyon Oranını Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(2): 109-142.
- 22. Mankiw, N.G. (2010). Makroekonomi (Çev.: Ömer Faruk Çolak), Efil Yayınevi, Ankara.
- 23. Nguyen, V. B. (2015). “Effects Of Fiscal Deficit And Money M2 Supply On Inflation: Evidence From Selected Economies Of Asia”, Journal of Economics, Finance and Administrative Science, 20: 49-53.
- 24. Özmen, M. & Koçak, F. İ. (2012). “Enflasyon, Bütçe Açığı ve Para Arzı İlişkisinin ARDL Yaklaşımı İle Tahmini: Türkiye Örneği”, Çukuruova Üniversitesi İİBF Dergisi, 16(1): 1-19.
- 25. Perron, P. (1989). “The Great Crash, The Oil Price Shock and the Unit Root Hypothesis”, Econometrica, 57(6): 1361-1401.
- 26. Sasongko, G. & Huruta A. D. (2018). “Monetary Policy and the Causality Between Inflation and Money Supply in Indonesia”, Business: Theory and Practice, 19: 80-87.
- 27. Seyidoğlu, H. (2003). Uluslarası İktisat Teori, Politika ve Uygulama, Güzem Can Yayınları, İstanbul.
- 28. Siami-Namini, S. (2017). “Granger Causality Between Exchange Rate and Stock Price: A Toda Yamamoto Approach”, International Journal of Economics and Financial Issues, 7(4): 603-607.
- 29. Sims, C. A.; Stock, J. H. & Watson, M. W. (1990). “Inference in Linear Time Series Models With Some Unit Roots”, Econometrica, 58(1): 113-144
- 30. Şahin, İ. & Karanfil, M.(2015). “Türkiye Ekonomisinde 1980-2013 Dönemi Para Arzının Enflasyon Üzerindeki Etkisi”, Business and Economics Research Journal, 6(4): 97-113.
- 31. Taban, S. & Şengür, M. (2016). "Türkiye’de Enflasyonun Kaynağının Belirlenmesine Yönelik Ekonometrik Bir Analiz", Erciyes University Journal of Faculty of Economics and Administrative Sciences, (47): 47-64.
- 32. TCMB (2013). Enflasyon ve Fiyat İstikrarı, TCMB, Ankara.
- 33. Toda H. Y. & Yamamoto, T. (1995). “Statistical Inference in Vector Autoregressions with Possibly Integrated Processes”, Journal of Econometrics, 66(1-2): 225-250.
- 34. Uğur, B. & Atılgan, D. (2021). "Para Arzının Enflasyon Üzerindeki Etkisi: 5 Gelişmekte Olan Ülke Örneği", 19 Mayıs Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4): 774-789.
