Author :
Abstract
“Sivil” kavramı, günlük dilde “askeri-olmayan” anlamında kullanılmakla birlikte, sivil kavramının çağrıştırdığı anlam daha çok şehir (civic) ve medeniyet (civilization) ile ilgilidir. “Sivil toplum (Civil society)” kavramı ise, şehir ve medeniyet (yaşamı) ile olan ilgisi kavramın ilk kullanıldığı eski Yunan’a kadar geri götürülebilir. Bu çalışmanın temel amacı, sivil toplum kavramını, öncelikle içinden çıktığı Batı toplumunun fikri ve sosyal yapısı içerisinde analiz etmek; Türkiye’deki güncel politik tartışmalarda da gittikçe önemli bir yer işgal etmeye başlayan bu kavramın Türk toplum yapısı içerisindeki gelişimi ve İslam-sivil toplum ilişkisi çerçevesinde, dinî cemaatlerin sivil toplum kuruluşu olarak kabul edilip edilemeyeceğini tartışmaktır. Bu amaçla, ilk bölümde sivil toplum kavramı üzerinde durularak, “sivil toplum” olgusunun felsefi temelleri, Avrupa toplum yapısı ve bu yapının temel değişkenleri göz önüne alınarak analiz edilmeye çalışılacaktır. İkinci bölümde ise, Osmanlı toplum yapısının temel parametreleri göz önünde bulundurularak, Avrupa etiketli “sivil toplum” kavramının Osmanlı toplum yapısına nasıl ve hangi dinamikler yardımıyla girdiği ve ne tür işlevler üstlendiği üzerinde durulacaktır. Son bölümde ise, İslam/demokrasi/sivil toplum ilişkileri bağlamında dinî cemaatlerin sivil toplum kuruluşu olarak kabul edilip edilemeyeceği konusu irdelenecektir.
Keywords
Abstract
Although the concept of “civil” is used in the meaning of “non-military” in the daily speech, its approach and echo that intensifies the meaning is mostly related with “civic” and “civilization”. Civil society can be traced many centuries back till ancient Greek in which this term is connected with city (polis) and civilized life. The main aim of this research is to analyze concept of civil society primarily in the context of intellectual and social structure of Western community it was born from, and to discuss whether religious communities could be taken for granted as civil society institutions by considering the progress of this concept in the Turkish social structure and Islam-civil society relations which had recently begun having a large and significant ground of discussion in various current political disputes in Turkey. To reach this aim, we will try to analyze philosophical basis of the concept “civil society” by exploring the concept of civil society while considering primarily the European societal structure and basic variables of this of that structure. In the second part, we will discuss by considering primary parameters of the Ottoman societal structure how the European-labeled “civil society” concept penetrated to the Ottoman societal structure, and using which dynamics, and assumed what sort of functions as well. In the final part, we will try to explore whether religious communities could be assumed as civil society organizations in the context of Islam/democracy/civil society relations.
Keywords
- Ahmad, F. (1994). Demokrasi Sürecinde Türkiye (1945-1980). İstanbul: Hil Yayın.
- Ahmad, F. (1994). Demokrasi Sürecinde Türkiye (1945-1980). İstanbul: Hil Yayın.
- Akarçay, P. ve Ak, G. (2017a). A Way to Democratic Quality for Women: „Counterpartizm‟Between Civil Society and Political Participation. International Journal of Social Science and Economic Research (IJSSER), 2(10): 4919-4947.
- Akarçay, P. ve Ak, G. (2017b). Bir İnsan Hakkı Olarak Katılım Hakkı ve Edirne Kent KonseyiÖrneği. International Journal of Social Sciences and Education Research (IJSSER), 3(5): 1765- 1773.
- Akçam, A. (2009). Anadolu Rönesansı Esas Duruşta!... Ankara: Arkadaş Yayınevi.Aristotales [Aristo] (1993). Politika. Mete Tunçay (Çev.). İsanbul: Remzi Kitapevi. Berkes, N. (1978). Türkiye‟de Çağdaşlaşma. İstanbul: Doğu-Batı Yayınları.
- Bulaç, A. (1994). Bir Arada Yaşamanın Mümkün Projesi: Medine Vesikası. Bilgi ve Hikmet, 5: 3- 15.
- Butigelli, L. (1993). Introduction. Eugene Kamenka (Ed.). The Portable Karl Marx. London: Penguin Books.
- Erüreten, B.M. (1999). Türkiye Cumhuriyeti Devrim Yasaları. İstanbul: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş..
- Eyuboğlu, İ.Z. (1998). İrticanın Ayak Sesleri. İstanbul: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş..
- Findley, C.V. (1980). Bureaucratic Reform in the Otoman Empire: The Sublime Porte 1789-1922. New Jersey, NY: Princeton University Press.
- Gramsci, A. (1997). Hapisane Defterleri. Adnan Cemgil (Çev.). İstanbul: Belge Yayınları.
- Habermas, J. (1991). The Structural Transformation of the Public Sphere. Thomas Burger (Trans.). Cambridge, Massachusetts: The MIT Press.
- Habermas, J. (1997). Kamusallığın Yapısal Dönüşümü. Tanıl Bora ve Mithat Sencer (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Heller, A. ve Feher, F. (1993). Postmodern Politik Durum. Şükrü Argın ve Orhan Akınhay (Çev.). Ankara: Öteki Yayınları.
- Hodgson, M. (1974). The Venture of Islam: Conscience and History in a World Civilization. Chicago: The University of Chicago Press.
- https://tr.wikipedia.org/wiki/Tekke,_zaviye_ve_t%C3%BCrbelerin_kapat%C4%B1lmas%C4%B1 (Erişim tarihi: 10.12.2017)
- Ibrahim, F. ve Wedel, H. (1997). Ortadoğu‟da Sivil Toplumun Sorunları. Erol Özbek (Çev.).İçduygu, A. (1995). Çokkültürlülük: Türkiye Vatandaşlığı İçin Toplumsal Bir Zemin. Türkiye Günlüğü, 33: 117-126.
- İnalcık, H. (1990). Osmanlı Toplum Yapısının Evrimi. Mehmet Özden ve Fahri Unan (Çev.). Türkiye Günlüğü: İçinde 11: 30-43.
- İnalcık, H. (1995a). Osmanlı İktisat Zihniyeti ve Osmanlı Ekonomisi. Mustafa Özel (der.). Tarih Risaleleri: İçinde 35-55. İstanbul: İz Yayınları.
- İnalcık, H. (1995b). Osmanlı İmparatorluğu‟nda İslam. Mustafa Özel (der.). Tarih Risaleleri: İçinde 17-35. İstanbul: İz Yayınları.
- İnalcık, H. (1998). Tarihsel Bağlamda Sivil Toplum ve Tarikatlar. Küreselleşme Sivil Toplum ve İslam: İçinde 65-89. Ankara: Vadi Yayınları.
- İnan, H. (1998-99). Köylüler, Ticarileşme Hareketi ve Devlet Gücünün Meşrulaşması. Toplum ve Bilim, 43-44: 7-31.
- Karaman, M.L. (1990). Sivil Toplum Kavramı ve Türkiye Üzerine Değerlendirmeler: Bir Yeniden Bakış. Türkiye Günlüğü, 10: 4-22.
- Kejanlıoğlu, D.B. (1994). Kamusal Alan, Televizyon ve „Siyaset Meydanı‟. Birikim, 68-69: 39-64.
- Kennedy, P. (1991). Büyük Güçlerin Yükseliş ve Çöküşleri. Birtane Karanakçı (Çev.). Ankara: İş Bankası Kültür Yayınları.
- Kıllıoğlu, İ. (2015). Aydınlanma‟nın Felsefi Temellerinin Tartışılması II. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 5: 333-359.
- Küçükömer, İ. (1994a). Liberal Değil, Sivil Toplum. Yücel Yaman (der.). Sivil Toplum Yazıları,: İçinde 121-130. İstanbul: Bağlam Yayınları.
- Küçükömer, İ. (1994b). Politika Nedir? Politika, Kaynakların Yeniden Bölüşümünü SağlayanKarardır, Eylemdir. Ve Gündemdeki Platform Politiktir. Yücel Yaman (der.). Sivil Toplum Yazıları, İçinde 141-148. İstanbul: Bağlam Yayınları.
- Küçükömer, İ. (1994c). Osmanlılar‟da Kapitalist Düzene Neden Geçilmedi?. Yücel Yaman (der.). Sivil Toplum Yazıları, İçinde 13-29. İstanbul: Bağlam Yayınları.
- Mardin, Ş. (1983). Türk Siyasasını Açıklayabilecek Bir Anahtar: Merkez-Çevre İlişkileri. ErsinKalaycıoğlu ve Ali Yaşar Sarıbay (der.). Türk Siyasal Hayatının Gelişimi. İstanbul: Beta Yayınları.Mardin, Ş. (1991a). Sivil Toplum. Mümtazer Türk‟öne ve Tuncay Önder (der.). Türkiye‟de Toplum ve Siyaset, Makaleler-I: İçinde 9-20. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Mardin, Ş. (1991b). Türk Toplumunu İnceleme Aracı Olarak Sivil Toplum. Mümtazer Türk‟öne veTuncay Önder (der.). Türkiye‟de Toplum ve Siyaset, Makaleler-I: İçinde 21-44. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Mardin, Ş. (1997a). Cumhuriyet Devrinde „Volk‟ İslamı. Mümtazer Türk‟öne ve Tuncay Önder (der.). Din ve İdeoloji. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Mardin, Ş. (1997b). Osmanlı İmparatorluğu‟nda Yapı ve Kültür. Mümtazer Türk‟öne ve Tuncay Önder (der.). Din ve İdeoloji. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Marx, K. (1988). Economic and Philosophic Manuscripts of 1844. Martin Milligan (Trans.). New York: Prometheus Books.
- Merad, A. (1995). Çağdaş İslam. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Moussalli, A. (1995). Modern Islamic Fundemantalist Discourse on Civil Society, Pluralism andDemocracy. Richard Augustus (ed.). Civil Society in the Middle East Vol. 1: İçinde 66-89. London: Norton EJ Brill Pub.
- Sarıbay, A.Y. (1998). Türkiye‟de Demokrasi ve Sivil Toplum. Küreselleşme Sivil Toplum ve İslam,: İçinde 79-107. Ankara: Vadi Yayınları.
- Seligman, A.B. (1992). The Idea of Civil Society. New York: The Free Press.Stace, W.T. (1986). Hegel Üzerine. Murat Belge (Çev.). Ankara: V Yayınları.
- Tatlılıoğlu, D. (2009). Tasavvuf ve Tarikatlara Sosyolojik Bir Bakış. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, (9)1: 99-128.
- Tezel, Y.S. (1993). Türkiye‟nin İktisadi ve Sosyal Tarihine Bir Başlangıç. Ankara: Ankara Üniversitesi SBF Yayınları.
- Tunaya, T.Z. (1998). İslamcılık Cereyanı (3 Cilt). İstanbul: Cumhuriyet Yayınları. Yayla, A. (1992). Liberalizm. Ankara: Turhan Kitabevi.
- Yetkin, Ç. (1974). Türk Halk Hareketleri ve Devrimler. İstanbul: Karacan Yayınları
