ÖĞRETMEN ALGILARINA GÖRE YÖNETİCİLERİN HİZMETKÂR LİDERLİK DAVRANIŞLARIYLA ÖĞRETMENLERİN İŞ DOYUMU ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ
Author :
Abstract
Bu aştırmanın amacı resmi ilkokul, ortaokul, ortaöğretim (lise) kademelerinde ve ramlarda görev yapan öğretmen algılarına göre yöneticilerin “Hizmetkâr Liderlik” davranışlarıyla öğretmenlerin “İş Doyumu” arasındaki ilişkiyi bazı değişkenlere göre analiz etmektir. Araştırma nicel araştırma teknikleri kullanılarak yapılan, betimsel ve ilişkisel bir araştırmadır. Araştırmanın evreni 2020-2021 eğitim öğretim yılında Diyarbakır merkez ilçelerde (Bağlar, Sur, Kayapınar ve Yenişehir) görev yapan 14526 öğretmenden oluşmaktadır. Örneklem ise basit seçkisiz örneklem tekniğine göre seçilen 601 öğretmenden oluşmaktadır. Veriler “Kişisel Bilgi Formu”, “Hizmetkâr Liderlik Ölçeği” ve “Minnesota İş Tatmini Ölçeği” ile toplanmıştır. Verilerin dağılımını tespit etmek için Skewness ve Kurtosis değerlerine bakılarak, verilerin parametrik dağıldığı görüldükten sonra, t-testi, One-Way Anova ile Pearson korelasyon analizleri yapılmıştır. Analiz sonucunda elde edilen bulgulara göre; Hizmetkâr Liderliğin alt boyutlarından “Hesap Verilebilirlik” alt boyutunun aritmetik ortalaması en yüksek çıkarken; “Mütevazı ve Sorumlu Yönetim Algısı” alt boyutunun ise aritmetik ortalası en düşük çıkmıştır. Katılımcılar tarafından iş doyumunun “İçsel” alt boyutu en yüksek aritmetik ortalama puanını alırken; en düşük puanı “Dışsal” alt boyut algısı almıştır. Ayrıca Hizmetkâr Liderliğin genel ve alt boyutlarına ilişkin katılımcı algıları arasında; “Cinsiyet”, “Hizmet Yılı” ve “Çalıştığı Okul Türü” değişkenlerine göre anlamı fark bulunurken; Medeni Durum” değişkenine göre anlamlı fark bulunmamıştır. Katılımcı algıları arasında “İş Doyumu” genel ve alt boyutları arasında “Cinsiyet”, “Hizmet Yılı” ve ”Çalıştığı Okul Türü” değişkenlerine göre anlamı fark bulunurken; “Medeni Durum” değişkenine göre anlamlı fark bulunmamıştır. Ayrıca, araştırmada elde bir diğer bulgu ise öğretmenlerin “Hizmetkâr Liderlik Algıları” ile “İş Doyumu Algıları” arasında pozitif yönde orta düzeyde bir ilişki olduğudur.
Keywords
Abstract
The aim of this study is to evaluate the relationship between administrators' Servant Leadership behaviors and teachers' job satisfaction in terms of some variables, according to the perceptions of teachers working in primary, secondary, secondary (high school) and ram levels. The research is a descriptive and relational research using quantitative research techniques. The universe of the research consists of 14526 teachers working in the central districts of Diyarbakır (Bağlar, Sur, Kayapınar, Yenişehir) in the 2020-2021 academic year. The sample consists of 601 teachers selected according to the simple random sampling technique. Data were collected with the “Servant Leadership Survey” and the “Minnesota Job Satisfaction Scale”. Parametric t-test, One-Way Anova tests and Pearson correlation test were applied as a result of the normality test and the Kurtosis-Skewness coefficient applied to determine the distribution of the obtained data. According to the findings obtained as a result of the examination; While the accountability dimension, which is one of the sub-dimensions of Servant Leadership, is the most arithmetic average, it has been determined that the least arithmetic average is related to the modest and responsible management perception sub-dimension. It was determined by the participants that the internal dimension of job satisfaction had the highest score, while the lowest score was the external dimension perception. In addition, Servant Leadership and its sub-dimensions; While there was a significant difference according to gender, years of service and the type of school he worked in, no significant difference was found regarding marital status. Similarly, job satisfaction and its sub-dimensions differ in terms of gender, years of service and school type; There was no significant difference according to the marital status variable. Another finding of the study is that there is a moderate positive relationship between teachers' perceptions of Servant Leadership and their perceptions of job satisfaction.
Keywords
- Akyüz, B., & Eren, M. (2013). Hizmetkâr Liderlik Davranışlarının Eğitim Sektörü Üzerindeki Etkisine
- Akyüz, B., & Eren, M. (2013). Hizmetkâr Liderlik Davranışlarının Eğitim Sektörü Üzerindeki Etkisine Yönelik Teorik Bir Çalışma. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 8 (2), 191-205.
- Akyüz, B., & Eren, M. Ş. (2013). Hizmetkar Liderlik Davranışının Eğitim Sektörü Üzerindeki Etkisi. Girişimci ve Klakınma Dergisi, 8,2.
- Akyüz,B, & Eren,M.Ş. (2013). Hizmetkâr Liderlik Davranışlarının Eğitim Sektörü Üzerindeki EtkisineAslan, H. (2006). Çalışanların İş Doyumu Düzeylerine Göre Depresyon,Benlik Saygısı ve Denetim OdağıAlgısı Değişkenlerinin İncelenmesi(yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,.
- Avcı, U., & Topaloğlu, C. (2009). Hiyerarşik Kademelere Göre Liderlik Davranışlarını Algılama Farklılıkları: Otel Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma. KMU İİBF Dergisi , 16, 1-20.
- Aykan, E. (2002). Girişimcilik ve Girişimcilerin Liderlik Davranışları, Yüksek Lisans Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Aykanat, Z. (2010). Karizmatik Liderlik ve Örgüt Kültürü İlişkisi Üzerine Bir Uygulama. Yayınlanmamış . Karaman: Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Azımı, M. (2021). Okul Müdürlerinin İletişim Becerileri ile Öğretmenlerin İş Doyumu Ve Örgütsel Sessizlik Tutumları Arasındaki İlişkileirin İncelenmesi. Erzurum: Erzurum Attürk Üniversitesi.
- Barbuto, J., & Wheeler, D. (2006). Scale development and construct clarification of servant leadership. Group & Organization Management, 31(3), 300-326.
- Bayraktaroğlu, S., Yılmaz, E., & Can, M. (2014). Kurumsal Sosyal Sorumluluk Algısının Örgütsel Bağlılığa Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Yönetim Araştırmaları Dergisi , 2(3): 99-122.
- Bayramoğlu, E. (2016). Bayramoğlu, E. O. (2016). Öğretmenlerin Demokratik Değerleri İle İş Doyumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. . Kars: Kafkas Üniversitesi.
- Beştaş Marakçı, D. (2020). İLKOKULDA GÖREV YAPAN YÖNETİCİLERİN HİZMETKAR LİDERLİKÖZELLİKLERİ İLE ÖĞRETMENLERİN MOTİVASYONLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ. SİİRT: SİİRT ÜNİVERSİTESİ.
- Bolat, T., O, İ., & Yüksel, M. (2016). Hizmetkar liderlik ve psikolojik güçlendirme ilişkisi:Örgüt kültürünün düzenleyici etkisi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (36-1), 75-104.
- Brush, D., Moch, M., & Pooyan, A. (1987). Individual demographic differences and job . Journal of Organizational Behavior, 8(2).
- Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
- Cerit, Y. (2008). İlköğretim Okulu Müdürlerinin Hizmet Yönelimli Liderlik Davranışlarının Öğretmenlerin Tükenmişliklerine Etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, Sayı 55, ss: 547-570.
- Clark, A., Oswald, A., & Warr, P. (1996). Is Job Satisfaction U‐Shaped in Age? Journal of , 69(1),57-81.
- Crippen, C. (2005). The democratic school: First to serve, then to lead. Canadian Journal of Educational Administration and Policy, 47(5).
- Çivilidağ, A. (2011). Üniversitelerdeki öğretim elemanlarinin psikolojik taciz(Mobbing), iş doyumu ve algılanan sosyal destek düzeyleri. Ankara: Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi.
- Çoban, O. (2019). Okul müdürlerinin hizmetkâr liderlik davranışları İle öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişkiler. DENİZLİ: (Master's thesis, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü).
- Çoban, O. (2019). OKUL MÜDÜRLERİNİN HİZMETKÂR LİDERLİK DAVRANIŞLARI İLEÖĞRETMENLERİN İŞ DOYUMU ARASINDAKİ İLİŞKİLER. Denizli: PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ.
- Dierendonck, D., & Nuijten, I. (2011). Servant Leadership Survey: Development And Validation Of A Multimensionel Measure. J Bus Psychol, 26, 249-267.
- Doğan, Ü. (2015). Özel Eğitim Kurumlarında Çalışan Öğretmenlerin Örgütsel Adanmışlık Düzeyleri ile Müdürlerin Hizmetkar Liderlik Davranışları Arasındaki İlişki. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
- Duyan, E. (2012). Hizmetkâr Liderlik: Çalışan İyilik Hali Ve Çalışma Yaşamının Kalitesi İle İlişkileriÜzerine Bir Araştırma. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Dündar, T. (2011). Öğretmenlerin örgütsel adalet algıları ile iş doyumu düzeyleri arasındaki ilişki.(Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul.
- Ekşi, E. (2013). Devlet ve vakıf üniversitelerindeki ingilizce okutmanların iş doyumu(yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Ekşi, E. (2013). Devlet ve vakıf üniversitelerindeki ingilizce okutmanların iş oyumu(yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul: Maltepe Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi.
- Elçi, Ü. (2020). ALGILANAN HİZMETKÂR LİDERLİK DAVRANIŞININ SPOR KURULUŞLARIÇALIŞANLARININ POZİTİF PSİKOLOJİK SERMAYELERİ VE İŞLE BÜTÜNLEŞMELERİ ÜZERİNDEKİ ROLÜNÜN İNCELENMESİ. İSTANBUL: İSTANBUL GELİŞİM ÜNİVERSİTESİ.
- Eren, E. (2013). Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası. İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım. Fındıkçı, İ. (2009). Bir Gönül Yolculuğu. Alfa Yayınları.
- Fındıkçı, İ. (2009). Bir Gönül Yolculuğu: Hizmetkar Liderlik. Alfa Yayınları.
- İşcan, Ö., & Naktiyok, A. (2004). Çalışanların Örgütsel Bağdaşımlarının Belirleyici Olarak Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Adalet Algıları. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi , 59(1): 182-201.
- Izgar, H. (2008). Okul yöneticilerinde iş doyumu ve örgütsel bağlılık. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 25,317-324.
- Jaramillo, F., Chonko, L., & Roberts, J. (2009). Examining the ımpact of servant leadership on salesperson’s turnover intention. Journal of Personal Selling & Sales Management, 29(4), 351-365.
- Kahveci, H. (2012). İlköğretim Okullarında Hizmetkar Liderliğin İncelenmesi.Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi.
- Karasar, N. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Karayel, B. (1999). İşletme Yöneticilerinin Önderlik Davranışları ve İşgören Tatmini Üzerine Etkileri. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler .
- Kaya, B. (2009). ). Ebelerin iş doyumu ve tükenmişlik durumlarını etkileyen FAKTÖRLER(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi.
- Keser, A. (2006). Çağrı merkezi çalışanlarında iş yükü düzeyi ile iş doyumu ilişkisinin araştırılması. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1),100-119.
- Korkmaz, S. (2019). OKULLARIN ETİK İKLİMİ İLE ÖĞRETMENLERİN İŞ DOYUMU ARASINDAKİ İLİŞKİ. MUĞLA: Muğla Sıtkı Kocaman Üniversitesi.
- Northouse, P. (2014). Leadership: Theory And Practice.(Çev) Şimşek,C. , İstanbul: Sürat Yayınları.
- Polat, D. (2019). Öğretmenlerin yılmazlık düzeyleri ile iş doyumu, mesleki tükenmişlik, örgütsel bağlılıkdüzeyleri ve örgüt iklimi algıları arasındaki ilişkilerin incelenmesi . Sakarya: Master's thesis,Sakarya Üniversitesi.
- Polat, F. (2013). Eğitim Denetmenlerinin Ve İlköğretim Okul Müdürlerinin Sergiledikleri Hizmetkar Liderlik Düzeyi yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Elazığ: Fırat Elazığ Üniversitesi.
- Salameh, K. (2011). Servant Leadership Practices Among School Principals in . International Journal of Business and , 2(22),138-145.
- Spears, L. (2004). Practicing servant‐leadership. Leader to Leader, 2004(34),7-11.
- Tezcan, F. (2010). Vakıf ve devlet üniversitelerinde görev yapan yabancı diller ingilizce bölümü öğretimelemeanlarının iş doyumu ve kuruma bağlılıklarının incelenmesi(Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Tokatlioğlu, T. (2016). Anaokulu çalişanlarinin iş doyumu, ücret beklentisi, meslek içi toplam çalışma süresive yaş grupları ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ankara: Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi.
- Türkmen, F. (2016). Ortaokul Yöneticilerinin Hizmetkâr Liderlik Davranışlarının Öğretmenlerin ÖrgütselBağlılıkları Üzerindeki Etkisi (Sinop İli Örneği).Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Samsun: 19 Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Ünal, S. (2020). OKUL YÖNETİCİLERİNİN HİZMETKAR LİDERLİK DAVRANIŞLARI İLE ÖRGÜTSELSİNİZM ALGILARI ARASINDAKİ İLİŞKİ. KAHRAMANMARAŞ: KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ.
- Ürü, F., Atan, Ö., Çalışkan, S., & Yozgat, U. (2011). Öğretim üyelerinin hizmetkâr liderlik davranışları veardılları üzerine bir araştırma. 10. Ulusal İşletmecilik Kongresi Genişletilmiş Bildiri Özetleri Kitabı. (s. 290- 301). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi.
- Yelboğa, A. (2007). Bireysel Demografik Değişkenlerin İş Doyumu İle İlişkisinin Finans Sektöründe İncelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 1-18.
