Ekonomik Büyüme ile Kredi Hacmi, Dış Ticaret Dengesi ve Faiz Oranları Arasındaki İlişkinin Analizi: Türkiye Örneği
Author :
Abstract
Ekonomilerin gelişmesi için finansal gelişmişliğe ihtiyaç duyulduğu bilinmektedir. Ancak bu durum gelişmekte olan ülkeler için farklılık gösterebilir. Burada kritik faktör kredi hacmindeki optimal düzeydir. Faiz oranları ise banka kredisi kullananlar açısından önemli bir maliyet unsuru olarak görülmektedir. Kredi hacmi ile ekonomik büyümeye ilişkin şimdiye kadar yapılan çalışmalarda bu iki değişken arasındaki ilişkinin açıklığa kavuşmadığı görülmektedir. Bu nedenle çalışma, gelişmekte olan bir ülke olan Türkiye’de ticari bankalar tarafından kullandırılan kredilerin toplam hacmi, dış ticaret dengesi ve faiz oranları ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi ölçmeyi ve literatüre katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda 01/2005 – 04/2021 dönemi aylık verilerinden yararlanılarak Sanayi Üretim Endeksi, toplam nakdi kredi, ticari faiz oranı, bireysel faiz oranı ve ihracatın ithalatı karşılama oranı kullanılmıştır. Verilere ilk olarak eşbütünleşme ilişkisinin varlığının tespiti için Gecikmesi Dağıtılmış Otoregresif (ARDL) sınır testi uygulanmıştır. Elde edilen bulgulara göre kredi hacmi ile ekonomik büyüme arasında eşbütünleşme ilişkisi olduğu görülmüştür. Eşbütünleşme sınamasından sonra nedensellik ilişkisi Toda Yamamoto Nedensellik analizi ile test edilmiştir. Nedensellik sınamasıyla, faiz oranları ile kredi hacmi arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi tespit edilirken, sanayi üretim endeksinden ticari faiz oranına ve ihracatın ithalatı karşılama oranına doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Ayrıca nedensellik sınamasında ekonomik büyüme ile kredi hacmi arasında dolaylı ilişki bulunmuştur.
Keywords
Abstract
It has been known that financial development is a requirement for the development of economies. However, this situation can vary among developing countries. The crucial factor here is the optimal level of loan volume. Interest rates, on the other hand, are seen as an important cost factor for bank loan users. In the studies conducted on the relationship between loan volume and economic growth, the relationship between these two variables has not been clarified yet. Based on this reason, the present study aims to measure the relationship between the total volume of loans provided by commercial banks, foreign trade balance and interest rates, and economic growth in Turkey, as a developing country, and to contribute to the field literature. In line with this purpose, the Industrial Production Index, total cash loan, commercial interest rate, and coverage ratio of export to import were used by making use of monthly data from the period 01/2005-04/2021. Autoregressive Distributed Lag Bound Test was applied to the data, as a first step, to determine the existence of a cointegration relationship. The results demonstrated the cointegration relationship between loan volume and ecenomic growth. After the cointegration test, the casuality relationship was tested with the Toda Yomamoto Causality analysis. Based on the results of causality analysis, one-way causality was found between the industrial production index and both the commercial interest rate and the export-import coverage ratio, while two-way causality was observed between interest rates and loan volume. Additionally, in the causality test, an indirect relationship was found between economic growth and loan volume.
Keywords
- Ahmed, J. & Bashir, M. F. (2016). An empirical investigation of banking sector development and economic
- Ahmed, J. & Bashir, M. F. (2016). An empirical investigation of banking sector development and economic growth in a panel of selected saarc countries, Theoretical and Applied Economics, 23(2), 65-72.
- Akel, V. & Gazel, S. (2014). Döviz kurları ile bıst sanayi endeksi arasındaki eşbütünleşme ilişkisi: bir ardl sınır testi yaklaşımı. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 44, 23-41.
- Alavinasab, S. M. (2013). Foreign trade and economic growth in Iran: an empirical study. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 3(11), 508-519.
- Boldeanu, F. T., & Constantinescu, L. (2015). The main determinants affecting economic growth. Bulletin of the Transilvania University of Brasov. Economic Sciences. Series V, 8(2), 329.
- Branch, S., Cooper, Y. & Moxey, M. (2018). An empirical analysis of the nexus between private sector credit,economic growth, government expenditure, interest rate and inflation: case of the bahamas. (1989-2014), 2016.
- Brown, R. L., Durbin, J. & Evans, J. M. (1975). Techniques for testing the constancy of regression relationships over time. Journal of the Royal Statistical Society: Series B (Methodological), 37(2), 149-163.
- Calderón, C. & Liu, L. (2003). The direction of causality between financial development and economic growth. Journal Of Development Economics, 72(1), 321-334.
- Cecchetti, S. G., Mohanty, M. & Zampolli, F. (2011). Achieving growth amid fiscal imbalances: the real effectsof debt. In Economic Symposium Conference Proceedings (Vol. 352, No. August, pp. 145-96). Federal Reserve Bank of Kansas City.
- Cecchetti, S. G. & Kharroubi, E. (2012). Reassessing the impact of finance on growth. BIS Working Papers, No.Cecchetti, S. G. & Kharroubi, E. (2019). Why does credit growth crowd out real economic growth?. The Manchester School, 87, 1-28.
- Ceylan, S. & Durkaya, M. (2010). Türkiye’de kredi kullanımı-ekonomik büyüme ilişkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(2), 21-35.
- Contuk, F. Y. & Güngör, B. (2016). Asimetrik nedensellik testi ile finansal gelişme ekonomik büyüme ilişkisinin analizi. Journal of Accounting & Finance, (71).
- Çeştepe, H., Yıldırım, E. & Bayar, M. (2013). Doğrudan yabancı yatırım, ekonomik büyüme ve dış ticaret: toda- yamamoto yaklaşımıyla türkiye'den nedensellik kanıtlar. Akdeniz İİBF Dergisi, 13(27), 1
- Demetriades, P. O. & Hussein, K. A. (1996). Does financial development cause economic growth? time-series evidence from 16 countries. Journal of development Economics, 51(2), 387-411.
- Dereli, D. D. (2018). Türkiye'de ekonomik büyüme ile dış ticaret arasındakı̇ nedensellik ilişkisi (1969- 2016). Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 16(3): 27
- Dickey, D. A. & Fuller, W. A. (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American statistical association, 74(366a): 427-431.
- Dickey, D. A. & Fuller, W. A. (1981). Likelihood ratio statistics gor autoregressive time series with a unit root. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 1057-1072.
- Dritsaki, C. (2017). Toda-yamamoto causality test between ınflation and nominal ınterest rates: evidence from three countries of europe. International Journal of Economics and Financial Issues, 7(6), 120-129.
- Duman, Y. K. (2017). Türkiye’de cari işlemler dengesi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki. Sakarya İktisat Dergisi, 6(4), 12-28.
- Durusu-Ciftci, D., Ispir, M. S. & Yetkiner, H. (2017). Financial development and economic growth: some theory and more evidence. Journal of Policy Modeling, 39(2), 290-306.
- Egbetunde, T. & Obamuyi, T. M. (2018). Foreign trade and economic growth: a study of Nigeria and India. Acta Universitatis Danubius Œconomica), 14(7).
- Eita, J. H. & Jordaan, A. C. (2010). A causality analysis between financial development and economic growth for botswana. African Finance Journal, 12(1), 72-89.
- Engle, R. F. & Granger, C. W. J. (1987). Co-ıntegration and error correction: represention, estimation and testing. Econometrica, 55(2), 251 – 276.
- Göçer, İ., Mercan, M. & Bölükbaş, M. (2015). Bankacılık sektörü kredilerinin istihdam ve ekonomik büyümeüzerindeki etkileri: Türkiye ekonomisi için çoklu yapısal kırılmalı eş bütünleşme analizi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(2), 65-84.
- Gregorio, J. & Guidotti, P. E. (1995). Financial development and economic growth. World development, 23(3), 433-448.
- Gül, E. & Kamacı, A. (2012). Dış ticaretin büyüme üzerine etkileri: bir panel veri analizi. Journal of Alanya Faculty of Business/Alanya Isletme Fakültesi Dergisi, 4(3).
- Güney, P. Ö. & Turgut, K. (2020). Banka kredı̇ hacmı̇ ile iktı̇sadi büyüme arasındakı̇ ilı̇şkı̇: türkiye örneği. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(21), 353-386.
- Hayaloğlu, P. (2015). Kırılgan beşli ülkelerinde finansal gelişme ve ekonomik büyüme ilişkisi: dinamik panel veri analizi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(1), 131-144.
- Johansen, S. (1988). Statistical analysis of cointegration vectors. Journal Of Economic Dynamics And Control, 12(2-3), 231-254.
- Johansen, S. (1995). Likelihood-based ınference in cointegrated vector autoregressive models. Oxford: Oxford University Press.
- Karahan, Ö., Yilgör, M. & Özekin, A. A. (2018). Türkiye'de banka kredilerindeki genişleme ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 55(636), 25-36.
- Kenourgios, D. & Samitas, A. (2007). Financial development and economic growth in a transition economy: evidence for Poland. Journal of Financial Decision Making, 3(1), 35-48.
- Kılıç, N. Ö., & Beşer, M. (2017). Relationship of foreign trade and economic growth in eurasian economy: panel data analysis. International Journal of Economics and Finance, 9(9), 1-7.
- Korkmaz, S. & Aydın, A. (2015). Türkiye’de dış ticaret-ekonomik büyüme ilişkisi: nedensellik analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10(3), 47-76.
- Levine, R. (1997). Financial development and economic growth: views and agenda. Journal of economic literature, 35(2), 688-726.
- Lin Guan, J. & Hong, Y. (2012). An empirical analysis on us foreign trade and economic growth. Aasri Procedia, 2, 39-43.
- Makinde, H. O. (2016). Implications of commercial bank loans on economic growth in Nigeria (1986- 2014). Journal of Emerging Trends in Economics and Management Sciences, 7(3), 124-136.
- Moyo, C. & Le Roux, P. (2018). Interest rate reforms and economic growth: the savings and ınvestment channel.
- Narayan, P. & Smyth, R. (2005). Trade liberalization and economic growth in fiji. an empirical assessment using the ardl approach. Journal of the Asia Pacific Economy, 10(1), 96–115.
- Nkoro, E. & Uko, A. K. (2016). Autoregressive distributed lag (ardl) cointegration technique: application and ınterpretation. t, 5(4), 63-91.
- Öztürk, N., Barişik, S. & Darıcı, H. K. (2012). Gelişmekte olan piyasalarda finansal derinleşme ve büyüme ilişkisi: panel veri analizi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 6(12), 95-119.
- Pesaran, M. H., Shin, Y. & Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
- Reinhart, C. M. & Rogoff, K. S. (2010). Growth in a time of debt. American Economic Review, 100(2), 573-78.Shaukat, B., Zhu, Q. & Khan, M. I. (2019). Real interest rate and economic growth: a statistical exploration for transitory economies. Physica A: Statistical Mechanics and Its Applications, 534, 122193.
- Songur, M. & Yaman, D. (2013). Gelişmekte olan ülkelerde cari işlemler dengesi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: panel veri analizi. Maliye Dergisi, 164, 220-232.
- Şahin, Ü. D. & Durmuş, Ü. S. (2019). Yapısal kırılmalı testlerle türkiye'de bankacılık sektörü kredilerı̇ ve ekonomik büyüme ilı̇şkı̇sı̇nı̇n analizi. Mali Cozum Dergisi/Financial Analysis.
- Şerefli, M. (2016). Dış ticaretin ekonomik büyüme üzerine etkisı̇: türkiye örneği. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(3), 1
- Şit, M. & Alancıoğlu, E. (2016). Türkiye’de cari işlemler dengesi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: var analizi. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, 3(5), 5-23.
- TCMB (2021). Kredi verileri. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/portlet/K24NEG9DQ1s%3D/tr, (01.06.2021)
- Telatar, O. M. & Terzi, H. (2009). Türkiye’de ekonomik büyüme ve cari işlemler dengesi ilişkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(2), 119-134.
- Tıraşoğlu, M. & Tıraşoğlu, B. Y. (2015). Hisse senetleri, banka kredileri ve ekonomik büyüme ilişkisi: türkiye örneği. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(3), 21-30.
- Timsina, N. (2014) Impact of bank credit on economic growth in nepal. Nepal Rastra Bank, Research Department, 22, 1-23.
- Toda, H. Y., & Yamamoto, T. (1995). Statistical inference in vector autoregressions with possibly integrated processes. Journal of econometrics, 66(1-2): 225-250.
- TUİK (2021). İstatistikler. Türkiye İstatistik Kurumu. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1105, (01.06.2021)
- Tuna, K. & Bektaş, H. (2013). Kredi hacminin ekonomik büyüme üzerindeki rolünün incelenmesi: türkiye örneği. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 5(9), 139-150.
- Uçan, O. & Koçak, E. (2014). Türkiye’de dış ticaret ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(2), 51.
- Ümit, A. Ö. (2016). Türkiye’de ticari açıklık, kredi hacmi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiler: çoklu yapısal kırılmalı zaman serisi analizi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(1), 471-499.
- Vurur, N. S. & Özen, E. (2013) Türkiye’de mevduat banka kredisi ve ekonomik büyüme ilişkisinin incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(3), 117-131.
- Vurur, S. N. (2020). Finansal gelişme ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye örneği. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 130-140.
- Yalçınkaya, Ö. & Temelli, F. (2014). Ekonomik büyüme ile cari işlemler dengesi arasındaki ilişki: brıcs ve mınt (1992-2013). Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(4), 201-224.
- Yamak, R. & Tanrıöver, B. (2009). Faiz oranı, getiri farkı ve ekonomik büyüme: türkiye örneği (1990- 2006). Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(1), 43-58.
- Yılmaz, Ö. & Akıncı, M. (2011). İktisadi büyüme ile cari işlemler bilançosu arasındaki ilişki: Türkiye örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2), 363-377.
- Zhang, J., Wang, L. & Wang, S. (2012). Financial development and economic growth: recent evidence from China. Journal of Comparative Economics, 40(3), 393-412.
- Zortuk, M. & Çelik, Y. (2014). The relationship between bank loans and economic growth in Turkey: 1995- 2010. Alphanumeric Journal, 2(2), 51-60.
- Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB). (2013). Parasal Aktarım Mekanizması,https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Yayinlar/Kitap%2C+Kitapciklar+ve+ Brosur, (28.04.2022).
