Bireysel Yatırımcıların Kararlarında Davranışsal Finans Eğilimlerinin İncelenmesine Yönelik Amprik Bir Çalışma
Author :
Abstract
Rasyonel olmayan kararlar veren insan davranışsal finansın çıkış noktasını meydana getirmektedir. Davranışsal finans geleneksel finans modellerinin göz ardı ettiği bireyin kararlarındaki duygusal durumun önemini vurgulamıştır. Bu duygusal durumun ise bireylerin yatırım kararlarına yansırken yatırım kararlarında birden fazla faktörün etkili olduğunu yapılan ampirik çalışmalar ile ispatlanmıştır. Bu çalışmada da davranışsal finans eğilimlerinden kendini kandırma, bilişsel, duygusal ve sosyal eğilimlerin yatırım kararlarına nasıl yansıdığı temel alınarak çalışmanın amacı ortaya konmuştur. Bireysel yatırımcıların demografik özelliklerine göre davranışsal finans eğilimlerinin farklılık gösterip göstermediği amaçlayan bu çalışmada, davranışsal finans eğilimlerinden kendini kandırma, bilişsel, duygusal ve sosyal eğilimler üzerinde durulmaktadır. Çalışmanın amacına uygun olarak ilgili kavramlar detaylı bir şekilde açıklanmış olup, ilgili yazın taramasına yer verilmiştir. Çalışma verileri anket tekniği ile toplanmıştır. Anket tekniği ile toplanan veriler SPSS istatistik paket programı ile ölçümlenmiştir. Analiz neticesinde elde edilen bulgular ise; bireysel yatırımcıların davranışsal finans eğilimlerinden kendini kandırma eğilimi ve sosyal eğilimlerde sosyo demografik özelliklerden eğitim, medeni durum ve gelir değişkenlerinde anlamlı farklılıklar bulunurken; demografik özellikler ile bilişsel ve duygusal eğilimler arasında anlamlı ilişkiler tespit edilememiştir.
Keywords
Abstract
The emergence of human behavioral finance, which makes irrational decisions, occurs. Behavioral finance emphasized the importance of the emotional state in the decisions of the individual, which traditional finance models ignored. While this emotional state is reflected in the investment decisions of individuals, it has been proven by empirical studies that more than one factor is effective in investment decisions. In this study, the aim of the study is revealed based on how behavioral finance tendencies, self-deception, cognitive, emotional and social tendencies are reflected in investment decisions. In this study, which aims to see whether the behavioral finance tendencies of individual investors differ according to their demographic characteristics, it focuses on self-deception, cognitive, emotional and social tendencies among behavioral finance tendencies. In accordance with the purpose of the study, the related concepts are explained in detail and a review of the relevant literature is included. The study data were collected by questionnaire technique. The data collected by the survey technique were measured with the SPSS statistical package program. The findings obtained as a result of the analysis are; While there are significant differences in the behavioral finance tendencies of individual investors, self-deception and social tendencies, among socio-demographic characteristics, education, marital status and income variables; No significant relationships could be found between demographic characteristics and cognitive and emotional tendencies.
Keywords
- 1. Aktan, C.C. (2018). Yeni İktisat Okulları ve İktisadi Düşünce, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
- 2. Altunöz, U. & Altunöz, H. (2018). Davranışsal Ekonomi (Nörofinans), Seçkin Yayıncılık, Ankara.
- 3. Anbar, A. & Melek, E. (2009). “Bireysel Yatırımcıların Finansal Risk Algılamalarını Etkileyen Demografik Ve Sosyoekonomik Faktörler”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 5(9): 129-150.
- 4. Arslan, E. & Boztosun, D. (2022). “Demografik Faktörler Ve Davranışsal Finans: Bireysel Yatırımcılar Üzerine Bir Araştırma”, Turizm Ekonomi ve İşletme Araştırmaları Dergisi, 4(1): 30-46.
- 5. Aytekin, Y.E. & Aygün, M. (2016). “Finansta Yeni Bir Alan ‘Davranışsal Finans’”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (2): 143-156.
- 6. Bayar, Y. (2011). “Yatırımcı Davranışlarının Davranışçı Yaklaşım Çerçevesinde Değerlendirilmesi”, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 6(2): 133-160.
- 7. Bellante, D. & Green, C. A. (2004). “Relative Risk Aversion Among The Elderly”, Review of Financial Economics, 13(3): 269-281.
- 8. Bilişsel Çelişki (2021). Bilişsel Çelişki (Cognitive Dissonance). Erişim tarihi: 16.09.2022. https://attilakoksal.blogspot.com/2021/01/bilissel-celiski-cognitive-dissonance.html
- 9. Böyükaslan, A. (2012). “Bireysel Yatırımcıların Finansal Yatırım Kararına Yönlendiren Faktörlerin Davranışsal Finans Açısından İncelenmesi: Afyonkarahisar Örneği”, Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
- 10. Cihangir, M., Şak, N. & Bilgin, Ş. (2016). “Bireysel Yatırımcı Demografileri: Osmaniye İlinde Risk Getiri Tercihlerinin Multinominal Probit Modeliyle İncelenmesi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (70): 129-142.
- 11. Çetiner, M., Gökcek, H. A. & Gölbaşı, B. T. (2019). “Davranışsal Finans Perspektifinden Yatırımcı Davranışları Üzerine Bir İnceleme”, Uluslararası Bankacılık Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(1): 1-30.
- 12. Döm, S. (2003). Yatırımcı Psikolojisi, Değişim Yayınları, İstanbul.
- 13. Ede, M. (2007). “Davranışsal Finans ve Bireysel Yatırımcı Davranışları Üzerine Ampirik Bir Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü, İstanbul.
- 14. Ertan, Y. (2007). “Davranışsal Finans ve Pişmanlık Teorisi’nin Döviz Kuru Riskinden Korunma Kararına Etkisi”, Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
- 15. Finke, M. S. & Huston, S. J. (2003). “The Brighter Side Of Financial Risk: Financial Risk Tolerance And Wealth”, Journal of Family and Economic Issues, 24(3): 233-256.
- 16. Gazel, S. (2016). Davranışsal Finans (Psikolojik Eşik ve Önyargılar), Detay Yayıncılık, Ankara.
- 17. Grable, J. E. & Joo, S. H. (2004). “Environmental And Biophysical Factors Associated With Financial Risk Tolerance”, Journal of Financial Counseling and Planning, 15(1).
- 18. Grable, J., Lytton, R. H., O'neill, B., Joo, S. H. & Klock, D. (2006).” Risk Tolerance, Projection Bias, Vividness, And Equity Prices”, The journal of investing, 15(2): 68-74.
- 19. Gutter, M. S. & Fontes, A. (2006). “Racial Differences In Risky Asset Ownership: A Two-Stage Model Of The Investment Decision-Making Process”, Journal of Financial Counseling and Planning, 17(2).
- 20. Hallahan, T. A., Faff, R. W. & McKenzie, M. D. (2004). “An Empirical Investigation Of Personal Financial Risk Tolerance”, Financial Services Review-Greenwich-, 13(1): 57-78.
- 21. Jianakoplos, N. A. & Bernasek, A. (1998). “Are Women More Risk Averse?”, Economic Inquiry, 36(4): 620-630.
- 22. Kalaycı, Ş. (2010). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli Istatistik Teknikleri (Vol. 5), Asil Yayın Dağıtım, Ankara.
- 23. Kahneman, D. and Tversky, A. (1979).” Prospect Theory: An Analysis of Decision Under Risk”, Econometrica, 47(2): 263-291.
- 24. Kesbiç, C. Y. & Yiğit, M. (2016). “Bireysel Yatırım Tercihlerinde Risk Faktörünün Önemi; Manisa İli Yatırımcı Profili Analizi”, Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, (613): 79-94.
- 25. Köroğlu, Ç., Kazan, H. G., & Temel, E. (2022). “Covid-19 Pandemi Sürecinde Finansal Yatırım Alışkanlıkları Ve Davranışsal Finans Eğilimleri”, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 29(1): 1-25.
- 26. Naktiyok, S. (2015). “Yatırımcıların Duygusal Zeka Düzeylerinin Aldıkları Yatırım Kararları Üzerindeki Etkisi: Borsa İstanbul’da İşlem Yapan Bireysel Yatırımcılar Üzerinde Bir Araştırma”, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
- 27. Sansar, N. G. (2016). “Değişen Finansal Akımlar: Rasyonalizmden Davranışsal Finans Yaklaşımına”, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2): 135-150.
- 28. Saraç, M. & Kahyaoğlu, M. B. (2011). “Bireysel Yatırımcıların Risk Alma Eğilimine Etki Eden Sosyo- Ekonomik Ve Demografik Faktörlerin Analizi”, BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 5(2): 135157.
- 29. Schooley, D. K. & Worden, D. D. (1999). “Investors' Asset Allocations Versus Life-Cycle Funds”, Financial Analysts Journal, 55(5): 37-43.
- 30. Shatz, I., Bakırcı, Ç. M. & Alparslan, E. (2021). Onaylama Önyargısı (Doğrulama Yanlılığı): İnsanlar Neden Görmek İstediklerini Görürler?. Erişim tarihi: 16.09.2022. https://evrimagaci.org/onaylama-onyargisidogrulama-yanliligi-insanlar-neden-gormek-istediklerini-gorurler-11099
- 31. Tura Zada, M. A. & Şimşek, Ü. K. (2022). “Bireysel Yatırımcıların Yatırım Kararlarını Etkileyen Faktörlerin Davranışsal Finans Kapsamında İncelenmesi.” Mali Cozum Dergisi/Financial Analysis, 32(173): 113-146.
- 32. Tversky, A. & Kahneman, D. (1974). Judgment Under Uncertainty: Heuristics And Biases: Biases In Judgments Reveal Some Heuristics Of Thinking Under Uncertainty. Science, 185(4157): 1124-1131.
- 33. Vappreau, P. K. (2022). Davranışsal Finansta Kayıptan Kaçınma Nedir? Erişim tarihi: 16.09.2022. https://www.paradurumu.com/yatirim/davranissal-finansta-kayiptan-kacinma-nedir-haberi-5999
- 34. Wallach, M. A. & Kogan, N. (1961). “Aspects Of Judgment And Decision Making: Interrelationships And Changes With Age”, Behavioral Science, 6(1): 23-36.
- 35. Watson, J. & McNaughton, M. (2007). “Gender Differences In Risk Aversion And Expected Retirement Benefits”, Financial Analysts Journal, 63(4): 52-62.
- 36. Yürekli, A. & Yılmaz, H. (2021). “Bireysel Yatırımcıların Finansal Davranış Eğilimleri Ve Bu Eğilimlere Etki Eden Faktörler”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 23(1): 1-21.
