Author:
Abstract
Osmanlı İmparatorluğu’nun 17. yüzyıldan başlayarak Batı medeniyeti karşısında bir gerileme sürecine girdiği bilinmektedir. 18. yüzyılın sonlarına gelindiğinde ise Batı karşısındaki bu gerileyişin her alanda hissedilmeye başlandığı ve imparatorluğun bir beka sorunu ile karşı karşıya kaldığı görülmektedir. Osmanlı’nın son döneminde devlet adamlarının olduğu kadar aydın sınıfının da zihnini meşgul eden bu beka sorunu, pek çok alanda modernleşme girişimini beraberinde getirirken, Osmanlıcılık, İslamcılık, Batıcılık ve Türkçülük gibi siyasi fikir akımlarının oluşumuna zemin hazırlamıştır.
Literatür incelendiğinde devletin bekasının sağlanması ortak paydasında birleşen bu siyasi fikir akımlarının, genel olarak öncü ve entelektüellerinin görüşleri üzerinden incelendiği, temel fikriyatlarının ortaya konduğu fakat herhangi bir ideolojik kuram veya teori perspektifinden göreceli de olsa çok fazla değerlendirilmediği görülmektedir. Bu bağlamda çalışma, Osmanlı son dönemi siyasi fikir cereyanlarının milliyetçilik teorileri üzerinden değerlendirilmesine ve felsefi temelinde milliyetçilik ideolojisine ilişkin nüveler bulunup bulunmadığının ortaya konmasına yöneliktir. Nitel tasarımda, literatür taramasına dayalı bu çalışmada siyasi fikir cereyanları, milliyetçilik teorileri kapsamında hermoneutik (yorumsamacı) yaklaşım dahilinde değerlendirilmiştir.
Keywords
Abstract
It is known that the Ottoman Empire entered a period of decline in the face of Western civilization starting from the 17th century. When it is come to the end of the eighteenth century, it is seemed that this downfalling of empire against to the West was felt in every area and the empire was face a survival problem. This survival problem which occupied to the mind of intellectual class, as much as the statesmen in the last period of the Ottoman Empire, while bring modernization in many field has laid the groundwork for the formation of the movements of political idea like Ottomanism, Islamism, Westernism and Turkism.
When the literature is examined, it is seen that the movements of political idea which combined in common denominator about survival of the state, are analyzed through the opinions of the intellectuals in general and their basic ideas was revealed, but was not examined through any ideological theory. In this context, the study orientated on the evaluation of the movements of political idea in the Constitutional period through the theories of nationalism and to find out if there is a nationalism nucleus in the philosophical basis of them. In this study based on literature review in qualitative design, the movements of political idea were assessed by a hermeneutical approach within the theories of nationalism.