Author :
Abstract
Bilişim teknolojilerindeki hızlı gelişim, bireyleri, işletmeleri ve kamu kurumlarını dijital dönüşüme zorlamaktadır. Bu dönüşüm, kamu kurumları, muhasebe meslek mensupları ve vergi mükellefleri için mali süreçlerinin elektronik ortama aktarılması anlamına gelmektedir. Dijital dönüşüm neticesinde muhasebe meslek mensupları ve vergi mükellefleri ticari faaliyetlerinde ve bu faaliyetlerini kamu kurumlarına bildirme sürecinde e-defter, e-beyanname, e-fatura, e-bildirge gibi birçok elektronik muhasebe uygulaması kullanmaktadır. Elektronik muhasebe uygulamaları sayesinde vergi mükellefleri, faaliyetleriyle ilgili beyanda bulunarak vergi ödemelerini yapmaktadır. Çalışmada dijital dönüşüm, e-muhasebe ve e-vergi uygulamaları konuları açıklanmış, Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından geliştirilen ve vergilendirme sürecini ilgilendiren elektronik uygulamalar incelenmiştir. Çalışma, e-fatura, e-beyanname ve internet/interaktif vergi dairesi uygulamalarının vergi tahakkuk ve tahsilatına olan etkisini belirleyebilmek amacıyla yapılmıştır. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 1994-2021 yılları arasındaki verilerinin değerlendirmeye alındığı çalışma sonucunda, ilgili uygulamaların kullanılmaya başlamasıyla birlikte vergi tahakkuk ve tahsilat oranlarında belirgin artışlar olduğu gözlemlenmiştir. Bu artışlarda diğer etkenlerle birlikte e-uygulamaların kullanılmasının da etkisi olduğu düşünülmektedir.
Keywords
Abstract
The rapid development in information technologies forces individuals, businesses and public institutions to digital transformation. This transformation means transferring financial processes to electronic environment for public institutions, accounting professionals and taxpayers. As a result of digital transformation, accounting professionals and taxpayers use many electronic accounting applications such as e-ledger, e-declaration, e-invoice, e-declaration in their commercial activities and in the process of reporting these activities to public institutions. Thanks to electronic accounting applications, taxpayers make tax payments by making a declaration about their activities. In the study, digital transformation, e-accounting and e-tax applications were explained, and electronic applications developed by the Ministry of Treasury and Finance Revenue Administration and related to the taxation process were examined. The study was conducted in order to determine the effect of e-invoice, e-declaration and internet / interactive tax office applications on tax accrual and collection. As a result of the study in which the data of the Revenue Administration between the years 1994-2021 were evaluated, it was observed that there were significant increases in tax accrual and collection rates with the introduction of the relevant applications. It is thought that the use of e-applications along with other factors has an effect on these rate increases.
Keywords
- 1. Ak, F., & Sönmez, Z. (2007). Fatura ve e-fatura. Ak Denetim, 6.
- 2. Aksoy, T. (2007). Basel’li ve İç Kontrol, Ankara: Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler Odası Yayını, No: 53.
- 3. Avcı, O. (2021). Vergi Tahsilatında Yapay Zekânın Kullanımı ve Önemi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1): 51-63.
- 4. Al-Mayahi, I. and Mansoor, S. P. (2012). UAE E- Goverment: SWOT analysis and TOWS Matrix, Tenth International Conference on ICT and Knowledge Engineering. Bangkok, Thailand, 21-23 November 2012, p: 201-204.
- 5. AL-Shafeay, K. M., Al_Dujaili, M. J., & Al-Wattar, Y. M. A. (2020). “The Impact of Information and Communication Technology (Ict) In The Accountıng System: Advantages, Applications, and Challenges”. PalArch's Journal of Archaeology of Egypt/Egyptology, 17(6): 15814-15825.
- 6. Arıkan, Y. (2015). E-Uygulamalar. web: https://archive.ismmmo.org.tr/docs/YAYINLAR/kitaplar/e- uygulamalar.pdf (Erişim Tarihi, 07 Nisan 2022).
- 7. Arslan, M. C. ve Karkacıer, A. (2019). “Dijital Dönüşüm Sürecinde Yönetim Muhasebesinin Geleceğini Etkileyen Faktörlere Kavramsal Bir Bakış”. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(6): 430442. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ asead/issue/47256/595897
- 8. Azmi, A.C.A. ve Bee, L. (2010), “The Acceptance of the e-Filing System by Malaysian Taxpayers: A Simplified Model”, Electronic Journal of e-Government, 8(1): 13-22
- 9. Bekci, İ., Apalı, A., Engin, M. (2020). “E-Dönüşümün Muhasebe Meslek Mensuplarinda Memnuniyet Düzeyi: Bursa İli Örneği”. İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, (INIJOSS), 9(2): 579596.
- 10. Berman, S. J. (2012). Digital transformation: Opportunities to create new business models. Strategy and Leadership, 40(2), 16–24. https://doi.org/10.1108/10878571211209314.
- 11. Bilginli, N. K. (2011). Vergi Dairesi Otomasyon Projesi (VEDOP). Sosyal Ve Beşeri Bilimler Dergisi, 3(2): 173-182.
- 12. Çanakçıoğlu, Ü. M. (2021). “Türk Vergi Sisteminde E-Belge ve E-Defter Uygulamalarının Değerlendirilmesi”. Mali Cozum Dergisi/Financial Analysis, 31(168).
- 13. Çetin, G. (2010). “Bilişim Teknolojilerindeki Gelişmelerin Vergilemede Kayıt Düzeni ve Denetim Uygulamalarına Etkisi”. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(1): 79-86.
- 14. Demirdöven, M. O. (2017). “Muhasebede E-Fatura ve E-Defter; Türkiye’de E-Fatura E-Defter Sistemine Geçen İşletmelere İlişkin Bir Araştırma”, Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne.
- 15. Demirkan, S., & Arslan, M. C. (2019). “Endüstri 4.0 ve muhasebe sistemine etkisi üzerine kuramsal bir inceleme”. Enderun, 3(1): 40-56.
- 16. Demirkaya, G., Çelikkaya, A. (2022). “Türkiye’de E-Fatura Uygulamasının Mükellefler Açısından Değerlendirilmesi”. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 15(1): 1-19.
- 17. Elçin, R., Gerekan, B. ve Usta, M. (2018). “E-Fatura, E-Defter ve E-Arşiv Uygulamalarına Geçiş Sürecinde Yaşanan Sorunlar: Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Üzerine Bir Araştırma”. Mali Çözüm Dergisi, 146, 13-42.
- 18. Karasioğlu, F. ve Garip, O. (2019). “E-muhasebe uygulamaları kapsamında güncel sorunlar ve çözüm önerileri: Karaman’da bir araştırma”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22(2): 433-446.
- 19. Gelir İdaresi Başkanlığı. (2022). Gelir İdaresi Başkanlığı 2021 Yılı Faaliyet Raporu. https://www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/faaliyetraporlari/2021/2021_faaliyet_raporu_3.pdf (Erişim Tarihi, 07 Nisan 2022).
- 20. Gönen, S. ve Solak, B. (2017). “Maliye Bakanlığı E- Dönüşüm Sürecinin Muhasebe Meslek Mensupları Açısından Değerlendirilmesine İlişkin Bir Alan Araştırması”. Muhasebe ve Finans Dergisi. 76: 63-80.
- 21. Gülten, S. (2015). Adım Adım e-Fatura ve e-Defter Uygulamaları. Ankara: Ankara SMMM Odası (99).
- 22. Kablan, A. (2018). “Endüstri 4.0, Nesnelerin İnterneti-Akıllı İşletmeler ve Muhasebe Denetimi”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(Özel sayı): 1561-1579.
- 23. Kaplan, E. E. (2021). “Muhasebede e-dönüşüm: muhasebe meslek mensuplarının muhasebe’de e-arşiv ve e-fatura uygulamasına yönelik araştırma (Gebze ilçesi örneği)”, Master's thesis, Işık Üniversitesi.
- 24. Kurnaz, E., Tekbaş, İ., Bozdoğan, T., & Çetin, Ö. O. (2020). “Dijitalleşmeyle birlikte muhasebe eğitiminin muhasebe meslek mensupları açısından değerlendirilmesi”. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 22: 81-96.
- 25. Maisiba, G. J., & Atambo, W. (2016). “Effects of electronic-tax system on the revenue collection efficiency of Kenya Revenue Authority: A case of Uasin Gishu County”. Imperial Journal of Interdisciplinary Research (IJIR), 2(4): 815-827.
- 26. Mert, C. (2009). “Bilgisayar İnternet Teknolojisinin Vergi Denetimi Üzerine Etkisi”, Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
- 27. Övet, A. (2010). “Türkiye’de Vergi Denetiminin Etkinliği: Ankara İli Vergi Denetmen ve Denetmen Yardımcılarına Yönelik Bir Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
- 28. Öz, E. & Bozdoğan, D. (2012). “Türk Vergi Sisteminde E-Maliye Uygulamaları”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2): 67-92.
- 29. Sabuncu, B. (2022). “The effects of digital transformation on the accounting profession”. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1): 103-115.
- 30. Şalcı, İ. (2021). “Dijital dönüşüm (e-uygulamalar) ve muhasebe mesleğine getirdiği yenilikler”, Master's thesis, Işık Üniversitesi.
- 31. Şençiçek, F. T. (2013). “Bilişim Teknolojilerindeki Gelişmelerin Muhasebe Uygulamalarına Etkisi: E- Muhasebe”. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(2): 89-102.
- 32. Tektüfekçi, F. (2017). “E-Dönüşüm Sürecinde E-Muhasebe Uygulamaları: Türkiye Örneği”. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 12(1): 79-88.
- 33. Troshani, I., Locke, J., & Rowbottom, N. (2019). Transformation of accounting through digital standardization: Tracing the construction of the IFRS taxonomy. Accounting, Auditing and Accountability Journal, 32(1): 133–162. https://doi.org/ 10.1108/AAAJ-11-2016-2794.
- 34. Utku, B. D., Dağlı, M. F., & Doğan, A. (2014). “Türkiye’de E-Faturanın Gelişimi ve Avrupa Birliği Müktesebatına Uyum Kapsamında E-Fatura Uygulamasında Özel Entegrasyon Yöntemi”. Leges Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1): 21-38.
