Author:
Abstract
Modernizm, rasyonalleşme ve bürokratikleşme sürecini zorunlu kılmaktadır. Bürokrasi modernizmin kurumsal boyutu olmakla beraber, aynı zamanda modernizmin değerlerinin bir taşıyıcısı olarak işlev görmektedir. Modern toplumun rasyonelliğinin sembolik ve fiziksel tezahürleri üç şekilde kendini gösterir: Kapitalizm, rasyonel hukuk ve bürokrasi. Ancak kavramın özünde üç yön bulunur: sekülarizasyon, hesaplanabilirlik ve araçların yönlendirilmiş etkilerinin büyümesi. Rasyonel bir dünya daha az karmaşık, doğallığın olmadığı, kural ve prosedürlere tâbi bir dünyadır. Duygu ve geleneklerin yüzeyde kaldığı, sonuçlarla ilgilenen bir dünyadır. Bilim ve bürokrasi, sosyal ilişkileri dinin etkisinden soyutlayarak rasyonel bir zemine oturtmuştur. Bürokrasi mümkün olan bütün davranışlar için, önceden belirlenmiş kural ve prosedürlerin uygulanması yoluyla sistematik bir şekilde kendi dünyasını teklif etmektedir. Kısaca bürokrasi dünyayı, mantık araçlarıyla kontrol edilebilen, önceden tahmin edilebilir ve hesaplanabilir bir olguya indirmeye çalışmaktadır. Bürokrasinin aşırı uzmanlaşma anlayışı, bir “uzmanlık” rolü üretmektedir. Bu anlayış ve “gerçeklik” algılaması, dünyanın nesneler ve şeyler yığını olarak öğretilmesi, doğal kurallara göre davranılması ve böylece manipüle edilebilir ve kontrol edilebilir seküler bir rasyonalite kurmaktadır. Bu, modernizmin getirdiği bir sonuçtur. Modernizm, araçsal aklın hakimiyeti, anlam kaybı, güvenlik yitimi, özgürlük kaybı vb. bir çok açıdan eleştiriye tâbi tutulmuştur. Ayrıca modern gelişmeler, araçsal aklın hakimiyeti yanında rasyonel bürokratik kurumların yaygınlaşmasıyla “demir kafes” yarattığı ve yaşam alanının kaybolduğu şeklinde eleştirilmektedir. Zihnin durumu, “yersiz yurtsuz zihin” olarak nitelenerek, hayatın bürokratizasyonu eleştirilmektedir. Postmodernizm kavramının sıklıkla kullanılır olduğu; yerel kültürlere, kişilik özellikleri ve farklı kimliklere saygılı olmanın gereğinin sıkça vurgulandığı çağımızda kendi toplumsal kültürümüzün bu bağlamda yeniden yorumlanması ve postmodern süreçte bürokratik demir kafesin ağlarından insanı biraz olsun özgürleştirmeyi gerekli buluyorsak, bunu yapmak için de yönümüzü başka kültürlere çevirmemeliyiz. Çalışma teorik bir çerçevede hazırlanmıştır. Modernizm bağlamında Türk bürokrasisi irdelenmiş, modernizmin ve Türkiye uygulamalarının insan kişiliğine olumsuz etkilerine değinilmiş, postmodern sürecin bu olumsuzluklardan kurtulmak için getirdiği imkanlar değerlendirilmiştir.
Keywords
Abstract
Modernism, obliges the rationalization and bureaucratization process. While bureaucracy become corporate size of modernism, also it functions as a support of values of modernism. Symbolic and physical manifestations of rationality of modern society indicate in three ways: Capitalism, rationall awand bureaucracy. But care of concept has threeaspects: secularization, computability and growth of directed effect of means. A rational world is olaceless complex, no of natural ness, dependent on rules and procedures. It is a place that on the surface of emotion and tradition, dealing with result. Science and bureaucracy, social relationship has sat a rational ground by isolating the influence of religion. Bureaucracy, forall of behaviors that possible become, in a systematic way through the oplication predetermined rules and procedures offer of itself world. Briefly, bureaucracy, is trying download to a fact predictable and calculable controlled by the logic means to world. Understanding too verspecialisation of bureaucracy, a “specialist” is produce to role. This understanding and “reality” perception, being taught as object sand thing sheap of the world, establishes a secularrationality to be treatedaccording to naturall awsand so it can be manipulated and can be controlled. This is a consequence brought about by modernism. Modernism, the dominance of instrumental rationality, loss of meaning, loss of securaty, freedom of lossetc. İssubjected to criticism from manyaspects. Inaddition modern development sare criticized “ironcage” created with widespread of rational bureaucratic organization addition to dominance of the instrumental rationality and in the form the lost of living space. Condition of mind, “homelessmind” as characterising, criticized to bureauctacy of life. While often useable concept of post modernism; the local culture, in this context re-interpretation of ownsocial culture in age often emphasized from the need to be respect ful to personality characteristics and the different identities and if we find necessary to liberate in the least of people from the network of bureaucratic ironage in the postmodern period, mustn’t conversion too the culture sour direction to do this. The study was prepared in a theoretical framework. The Turkish bureaucracy was scrutinised in the context of modernism, was mentioned to negative effects to personality of the human of modernism and of Turkey implementation, wase valuated brought opportunities to getrid of this negativities of postmodern period.