STRATEJİK İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİM YAKLAŞIMINI BENİMSEYEN ÖRGÜTLERDE ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK ALGISININ OLUŞUMUNDA STRATEJİK LİDERLİĞİN ARACILIK ROLÜ
Author :
Abstract
Küreselleşmenin etkisiyle birlikte ortaya çıkan rekabet, örgütlerin insan kavramını stratejik bir kaynak olarak görmelerini sağlamıştır. Bu bağlamda stratejik insan kaynakları yönetimi anlayışı üzerine çalışmalar yapılmaya başlanmıştır. Yapılan bu çalışma da ise stratejik insan kaynaklarını benimseyen örgütlerde örgütsel vatandaşlık davranışı sergilenmesinde stratejik liderliğin aracı rolü belirlenmeye çalışılmıştır. Bunun için Ankara ilinde kamu kurumlarında çalışan 370 bireye nicel araştırma yöntemi olan anket tekniği uygulanmıştır. Anketler dijital ortamda oluşturulmuş ve katılımcılara gönderilmiştir. Kolayda örneklem yöntemi seçilmiştir. Araştırma da 3 farklı ölçek kullanılmıştır. Birincisi Sashkin ve Rosenbach tarafından geliştirilen ve Aksu’nun ise 2008 yılında Türkçe diline çevirdiği ‘Stratejik Liderlik Ölçeğidir.. Diğer bir ölçek Green, Meldin tarafından geliştirilen ‘Stratejik İnsan Kaynakları Ölçeği’ kullanılmıştır. Örgütsel vatandaşlık davranışını ölçmek için ise Podsakoff, Mackenzie, Moorman ve de Fettre tarafından 1990 yılında geliştirilen ‘Örgütsel Vatandaşlık Ölçeği’ kullanılmıştır. Veriler elektronik ortamda toplanmıştır. Toplanan veriler SPSS aracılığıyla analiz edilmiştir. Yapılan analizler ise şunlardır; çoklu regresyon analizi, korelasyon analizi, t testi, anova analizi yapılmıştır. Araştırma sonucunda stratejik liderliğin örgütsel vatandaşlık davranışının sergilenmesinde önemli bir aracılık rolü olduğu sonucu desteklenmiştir.
Keywords
Abstract
The competition that emerged with the impact of globalization has allowed organizations to see the concept of people as a strategic resource. In this context, studies on the understanding of Strategic Human Resources Management have started to be carried out. In this study, the role of strategic leadership as an intermediary in the display of organizational citizenship behavior in organizations that adopt strategic human resources was tried to be determined. For this purpose, the survey technique, which is a quantitative research method, was applied to 370 individuals working in public institutions in Ankara province. Surveys were created digitally and sent to participants. Easily selected sample Method. The research also used 3 different scales. The first is the ‘Strategic Leadership scale ' developed by Sashkin and Rosenbach and translated into Turkish by Aksu in 2008. Another scale was the ‘Strategic Human Resources scale’ developed by Meldin. The ‘organizational citizenship scale’ developed by Podsakoff, Mackenzie, Moorman and De Fettre in 1990 was used to measure organizational citizenship behavior. Data was collected electronically. The collected data has been analyzed through SPSS. The analyses performed are as follows; multiple regression analysis, correlation analysis, t test, anova analysis were performed. As a result of the research, it was supported by the conclusion that strategic leadership plays an important intermediary role in the display of organizational citizenship behavior.
Keywords
- Acaray, A. ve Akturan, A., (2015). The Relationship between Organizational Citizenship Behaviour and
- Acaray, A. ve Akturan, A., (2015). The Relationship between Organizational Citizenship Behaviour and Organizational Silence, Procedia - Social and Behavioral Sciences 207, 474.
- Akyüz, M. (2018). Stratejik Liderlik. Stratejik Yönetim Araştırmaları Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, 47.
- Aygül, Z. (2014). Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Çalışan Yenilikçiliğine Etkisinde Örgütsel Bağlılığın Aracı Rolü, Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Allui, A. ve Sahni, J. (2016). Strategic Human Resource Management in Higher Education Institutions:Empirical Evidence from Saudi. 12th International Strategic Management Conference, ISMC, 235, 361.
- Alpsoy, A. (2018). Akademisyenlerin İş Tatmininin Örgütsel Vatandaşlık Davranışına Etkisi ile ÖzYeterliliğin Aracı Rolü Üzerine Bir Araştırma, Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, İşletme Tezli Yüksek Lisans Programı, İstanbul.
- Altay, A. (2015). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ile Kişilik Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma, YüksekLisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı, Yönetim ve Çalışma Psikolojisi Bilim Dalı, İstanbul.
- Bayraç, A. (2008). İşletmelerde Stratejik İnsan Kaynakları Yönetiminde Eğitim ve Geliştirme. SelçukÜniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanayi ve Teknoloji Yönetimi Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Konya.
- Bayat, B. (2008). İnsan Kaynakları Yönetiminin Stratejik Niteliği. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 10, Sayı 3, 67-91.
- Besler, S. (2003). Stratejik Yönetimin Başarısında Stratejik Liderliğin Rolü, Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme Bölümü. Cilt 19, Sayı 1, 77.
- Beşiktaş, İ. (2009). İş Tatmini ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi,Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkiler Anabilim Dalı, Yönetim ve Çalışma Psikolojisi Bilim Dalı, İstanbul.
- Büyüközkan, S. A., (2012). Öğretmenlerin Örgütsel Yurttaşlık Davranışları ile Tükenmişlikleri Arasındakiİlişkinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Eğitim Yönetimi Teftişi Planlaması ve Ekonomisi Bilim Dalı, Mersin.
- Cabarcos, L. A. M., Rodríguez, V. P., Chousa, P. J., Caby, J. (2020). The Role of Bullying in the Development Of Organizational Citizenship Behaviors, Journal of Business Research, 115, 272.
- Çakmak, E. Y., (2018). Stratejik Liderlik ve Duygusal Emek Arasındaki İlişki: Ardahan İli Okul YöneticileriÖrneği, Ardahan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ardahan.
- Caner, S. (2019). Duygusal Emek ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişkiye Yönelik BirAraştırma, Pamukkale Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Yönetim ve Organizasyon Programı, Denizli.
- Coşkun, S. ve Kayar, N. (2011). Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi: Kamuda Uygulamalar ve Türk Kamu Yönetimi İçin Öneriler. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 7, Sayı 2, 72.
- Çiçeklioğlu, H. (2019). Presenteeism (İşte Var Olamama), Duygusal Emek ve Örgütsel VatandaşlıkDavranışının Performans Üzerine Etkileri: Eğitim Çalışanları Üzerine Bir Araştırma, Doktora Tezi,Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, Kahramanmaraş.
- Demirci, D. (2019). Çalışanların Örgütsel Destek Algılarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarına Etkileri:Psikolojik Sermayenin Bu Süreçteki Rolü ve Bir Araştırma. Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
- Demiraslan, E. Koç, M. Bir, Y. (2019). Kamu Kurumlarındaki Okul Yöneticilerinin Stratejik Liderlik Davranışlarının İncelenmesi. 18. Uluslararası İşletmecilik Kongresi, 1384-1385.
- Derin, Y. (2019). Örgüt Kültürü ve Stratejik Liderlik Yetenekleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi:Konaklama İşletmelerinde Bir Araştırma (Yüksek Lisans Tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Afyon.
- Güçlü, N., Çoban, Ö., ve Atasoy, R., (2017). Okul Yöneticilerinin Stratejik Liderlik Özellikleri ile Örgütsel Sessizlik Arasındaki İlişkinin Öğretmen Görüşlerine Göre İncelenmesi. Milli Eğitim, 215, 172.
- Gürbüz, S. (2011). Stratejik İnsan Kaynakları Yönetiminin Örgütsel Bağlılığa ve İş Tatminine Etkisi: İnsanKaynakları Yöneticileri Üzerinde Bir Araştırma, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 15, Sayı 2, 400.
- Güllüce, Ç. A., Kaygın, E., Zengin, Y., Sağbaş, M. ve Karabal, C. (2019). Stratejik Liderlik AnlayışınınÖrgütsel Özdeşleşme ve İşten Ayrılma Niyeti ile İlişkisi: İstanbul İli Örneği. Uluslararası Akademik Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt 5, Sayı 7, 12.
- Hart, A. T., Gilstrap, B. J., Bolino, C. M., (2016). Organizational Citizenship Behavior and The Enhancement of Absorptive Capacity. Journal of Business Research, 69, 3983.
- Hunt, S. T. (2002). On The Virtues Of Staying “Inside The Box”: Does Organizational Citizenship BehaviorDetract From Performance In Taylorist Jobs?. Internetional Journal Of Selection And Assesment, 10, 152- 159.
- Karaman, A. ve Aylan, S. (2012). Örgütsel Vatandaşlık. Kahramanmaraş Sütçü imam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, 41.
- Karagöz, L. (2007). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Görüşlerine Göre Örgütsel Adanma ile ÖrgütselYurttaşlık Davranışları Arasındaki İlişki, Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Yönetimi ve Denetimi Ana Bilim Dalı, İstanbul.
- Katz, D. (1964). The Motivational Basis of Organizational Behavior. Behavioral Science, Vol 9, Iss 2, 132.
- Kaymakçı, K. (2013). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve İş Tatmini Arasındaki İlişki: Sağlık Sektöründe BirAraştırma. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Yönetim ve Organizasyon Programı, Karaman.
- Kızıl, S., ve Naktiyok, A. (2019). Yöneticilerin Stratejik Liderlik Davranışlarının Kurumsal İtibar AlgısıÜzerine Etkisinde Kurumsal Sosyal Sorumluluğun (KSS) Rolü. Istanbul Business Research, Cilt 48, Sayı 1, 67.
- Kulualp, G. H., (2015). Stratejik İnsan Kaynakları Yönetiminde Cam Tavan Sendromu Engellerini Aşmak. Kamu –iş, Cilt 14, Sayı 1, 99-100.
- Kuşçu, C. (2020). Öğretmenlerin Örgütsel Sinizm Düzeyleri ile Örgütsel Vatandaşlık DavranışlarıArasındaki İlişki.Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Yönetimi Bölümü, Uşak.
- Köse, A. A., ve Güçlü, N. (2018). Özel Okul Müdürlerinin Stratejik Liderlik Davranışları ile Örgütsel Sağlık Arasındaki İlişki, Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt 3, Sayı 5, 243.
- Meyer, J. P., ve Allen, N. J. (1991). A Three-Component Conceptualization Of Organizational Commitment. Human Resource Management Review, Vol 1, Iss 1, 67.
- Newland, J. S. (2012). Organizational Citizenship Behavior- Individual or Organizational CitizenshipBehavior- Organization: Does the Underlying Motive Matter ?, Masters Theses & Specialist Projects. Paper, 1159, 11.
- Owen, A. F., Pappalardo, J. S., Sales, A. C., (2000). Organizational Citizenship Behaviour: Proposal for a New Dimension in Counsellor Education, Canadian Journal of Counselling, Vol 34, Iss 2, 102.
- Önal, G. (2019). Öğretmenlerin Duygusal Emek Düzeyleri ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındakiİlişki, Marmara Üniversitesi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
- Öğüt, A. Akgemci, T. ve Demirsel, T. M., (2004). Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi BağlamındaÖrgütlerde İşgören Motivasyonu Süreci. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 12, 278.
- Özbozkurt, B, O., (2019). Liderliğin Yeni Paradigması: Stratejik Liderlik. Eğitim Bilimleri ve Sosyal Bilimler Sempozyumu, 25-27 Haziran, 1048.
- Samimi, M., Cortes, F. A., Anderson, H. M., ve Hermann, P., (2019). What İs Strategic Leadership? Developing A Framework For Future Research. The Leadership Quarterly, 3.
- Serin, K. M.,ve Buluç, B. (2013). Sınıf Öğretmenlerinin Değer Algıları ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki, Kastamonu Eğitim Dergisi, Cilt 22, Sayı 1, 277.
- Seviçin, A. (2006). Kaynaklara Dayalı Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 2, Sayı 3, 186.
- Szabó, P. Z., Czibor, A. Restás, P. Bereczkei, T. (2018). The Darkest Of All” The Relationship Between TheDark Triad Traits And Organizational Citizenship Behavior. Personality and Individual Differences, Vol134,Shao, Z. (2019). Interaction Effect Of Strategic Leadership Behaviors And Organizational Culture On IS-Business Strategic Alignment And Enterprise Systems Assimilation. International Journal of Information Management, 97-98.
- Soysal, A. ve Kılınç, E. (2016). İşletmelerde Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi Sürecinde PerformansDeğerlendirme ve Kariyer Yönetimi Uygulamaları. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi. 31, 324.
- Tan, Ç. (2016). İlköğretim Okul Yöneticilerinin Takım Liderlik Davranışlarının Öğretmenlerin İş Doyumu, Örgütsel Adanmışlık Ve Örgütsel Vatandaşlık Düzeylerine Etkisi. Ekev Akademi Dergisi, 20 , Sayı 68.
- Turhan, Ö. (2019). Duygusal Emeğin Örgütsel Vatandaşlık Üzerindeki Etkisinde Örgütsel YaşamdaYalnızlığın Aracı Rolü: Bir Araştırma, İstanbul Kültür Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.Turnıpseed, D. L. (2002). Exploring the Link Between Organization Citizenship Behavior and Personal Ethics. Journal of Business Research. Vol 55, Iss 1, 2.
- Taş, F, Y., (2009). Toplam Kalite Yönetimi ve Stratejik Liderlik. (Yüksek Lisans Tezi), Dokuz EylülÜniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, (Eğitim Yönetimi ve Deneticiliği Programı), İzmir.
- Taşçı, D. ve Koç, U. (2007). Örgütsel Vatandaslık Davranışı Örgütsel Öğrenme Değerleri İlişkisi:Akademisyenler Üzerinde Görgül Bir Araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 7, Sayı 2, 374.
- Taşdemir, B. (2017). Algılanan Stratejik Liderlik Davranışı ve İş Tatmini İlişkisi: Örgütsel BağlılığınAracılık Rolü, (Yüksek Lisans Tezi), Başkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, İşletme Yönetimi Yüksek Lisans Programı, Ankara.
- Uğurluoğlu, Ö. ve Çelik, Y. (2009). Örgütlerde Stratejik Liderlik ve Özellikleri, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, Cilt 12, Sayı 2,124-125.
- Ürek, D. (2015). Sağlık Kurumlarında Lider-Üye Etkileşim Düzeyi ile Örgütsel Vatandaşlık DavranışıArasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi, (Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sağlık Kurumları Yönetimi Anabilim Dalı, Ankara.
- Veličkovska, I. (2017). Organızatıonal Cıtızenshıp Behavıor- Defınıtıon, Determınants And Effects, Engineering Management , 3 (1), 43.
- Yaylacı, F. A. (2004). İlköğretim Okulları Yönetici ve Öğretmenlerinin Örgütsel Yurttaşlık Davranışları, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Ankara
- Yıldız, N. (2011). İnsan Kaynaklarında Eğitim ve Geliştirme Faaliyetlerinin Örgütsel VatandaşlıkDavranışına Etkileri Üzerine Uygulamalı Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Yönetim Organizasyon Bilim Dalı, Konya.
- Zhang, D. (2011). Organisational Citizenship Behaviour, White Paper, 9.
