Author :
Abstract
Amaç: Presenteizm konusunda Türkiye’de yapılmış çalışmaların bibliyometrik değerlendirilmesinin yapılarak; holistik bakış açısıyla sonuçların ortaya konmasıdır.
Yöntem: Presenteizm konusunda yapılan tezlere; https://tez.yok.gov.tr adresinden ulaşılmıştır. Taramada kullanılan kelimeler; presenteizm, presenteeism, presenteism, işte var olamama olarak belirlenmiştir. Bu şekilde yapılan aramada 50 teze ulaşılmış olup; 4 tez presenteizmle ilgili olmadığı için, 2 tezde nicel çalışma olmadığı için araştırmaya dahil edilmemiştir. Analizde kullanılan ölçütlerin başlıkları; tezin kabul edildiği yıl, tezin konusu, tezin türü, hangi üniversitede ve enstitüde çalışıldığı, teze danışmanlık eden öğretim üyesinin unvanı, kaç sayfadan oluştuğu, çalışmada kullanılan yöntem, evren özellikleri örneklem sayısı kullanılan ölçekler ve uygulanan istatistikler ve sonuç olarak sıralanmıştır.
Bulgular: Presenteizm konusunun işlendiği tezler incelenmiş ve 2007 Ocak -2022 Haziran ayları arasında 46 çalışmaya rastlanmıştır. Çalışmaların bir tanesinde derinlemesine görüşme tekniği, bir tanesinde ise literatür taraması uygulanmış olup diğer çalışmalarda anket yöntemi kullanılmıştır. Presenteizm konusunun etkilediği farklı konu başlıkları olmakla birlikte çalışmalar insan kaynakları yönetimine ışık tutacak nitelikleri ile ön plana çıkmaktadır.
Sonuç: İncelenen tezlerde kullanılan ölçeklerin sonuçlarında paralelliklerin söz konusu olması bu konuda çalışmaların değerini ortaya koymaktadır. Presenteizm konusunun çözümüne odaklanan işletmelerde, verimliliğin artacağı gerçeği göz önünde bulundurulmalıdır.
Keywords
Abstract
Aim: To ecaluate the studies about presenteism in Turkey bibliometricly and present them in holistic perspective.
Method:The Theses on presenteism are Retrieved from https://tez.yok.gov.tr. The words used in the search; presenteeism, presenteeism, presenteism and absenteeism at work. In the search, made in this way, 50 theses were reached; 4 theses were not included in the research because they were not related to presenteeism, and 2 theses were not quantitative studies. The titles of the criteria used in the analysis; The year when the thesis was accepted, the subject of the thesis, the type of the thesis, the university and institute it was studied in, the title of the faculty member who advised the thesis, how many pages it consisted of, the method used in the study, the universe characteristics, the sample number, the scales used and the statistics applied, and the results were listed.
Finding: Theses on presenteism were examined and 46 studies were found between January 2007 and June 2022. In-depth interview technique was used in one of the studies and a literature review was used in the other studies, while the survey method was used in the other studies. Although there are different topics affected by presenteism, the studies come to the fore with their qualities that will be helpful on human resources management.
Result : The fact that there are parallels in the results of the scales used in the theses examined reveals the value of the studies on this subject. The productivity will increase in businesses that focus on the solution of presenteism.
Keywords
- 1. Ağırbaş, İ. S. (2018). "Spor Genel Müdürlüğü Merkez Teşkilatında Presenteizm ve Örgütsel Bağlılığın Örgütsel Sessizlik Üzerine Etkileri", Yüksek Lisans Tezi, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzincan.
- 2. Arslaner, E. (2015). "Otel İşletmelerinde Presenteeısm Sorunu:Algılanan Örgütsel Destek ve İş-Aile Çatışması Açısındanbir İnceleme", Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- 3. Arslaner, E., & Boylu, Y. (2015). "İş Hayatında Presenteeism: Otel İşletmeleri Açısından Bir Değerlendirme", İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(4), 123-136.
- 4. Atilla, E. (2017). "Örgütsel Sessizlik, Presenteizm ve Algılanan Örgütsel Destek İlişkisi: Yalova Devlet Hastanesi Örneği ", Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- 5. Avcı, M. (2019). "Çalışanların Esnek Çalışma Düzenlemelerine İlişkin Tutumlarının İşe Devamsızlık Algılarına Etkisi", Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- 6. Baker-Mcclearn, D., Greasley, K., Dale, J., & Griffith, F. (2010). "Absence Management And Presenteeism: The Pressures On Employees To Attend Work and The İmpact Of Attendance On Performance" ,Human Resource Management Journal, 20(3), 311–328.
- 7. Bal, F. (2014). "Presenteizm ve Psikolojik Sözleşmenin Duygusal Zekâ İle İlişkisi: Gaziantep Üniversitesi’nde Bir Uygulama", Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
- 8. Balcı, O. (2016). "İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenler ve Yöneticilerinörgütsel Sinizm, Kendini İşe Verememe (Presenteizm) Ve Sosyal Kaytarma Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Arnavutköy İlçesi Örneği)", Doktora Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- 9. Bayar, A. (2016). "Eğitim Kurumlarında Presenteizm’in Azaltılmasında Ödüllendirmenin Rolü", Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- 10. Baysal, İ. A. (2012). "Presenteeısm (İşte Varolmama Sorunu) İle Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki: Adnan Menderes Üniversitesi Akademik Personeli Üzerinde Bir Uygulama", Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
- 11. Benk, O. (2021). "Çalışan Sesi, Karmaşık Devamlılık, İşveren Markası Ve Farklılık Algısı İlişkisi", Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- 12. Bölür, S. (2018). "Algılanan Liderlik Davranışının Örgütsel Sinizm ve Presenteizm Üzerine Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma", Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
- 13. Cankül, I. (2017). "Dört Ve Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Çalışanların Presenteeism (İşte Varolamama) Düzeylerinin Karşılaştırılması: İzmir Örneği", Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- 14. Coşkun, Ö. (2012). "İki İşyerinde İşe Devamsızlık ve Kendini İşe Verememede Etkili Faktörlerin Değerlendirilmesi", Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- 15. Çelebioğlu, H. Ç. (2019). "Kabin Memurlarında Görülen Presenteeısm İle İşe Adanmışlık ve İşini Kaybetme Korkusu Arasındaki İlişki", Yüksek Lisans Tezi, Altınbaş Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- 16. Çelik, H. (2018). "Presenteizm'in İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeyine Etkisi", Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
- 17. Çiçeklioğlu, H. (2019). "Presenteeism (İşte Var Olamama), Duygusal Emek ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Performans Üzerine Etkileri: Eğitim Çalışanları Üzerine Bir Araştırma", Doktora Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
- 18. Çiftçi, B. (2010). "İşte Var Ol(Ama)Ma Sorunu ve İşletmelerin Uygulayabileceği Çözüm Önerileri", Çalışma ve Toplum Dergisi, 1, 153-174.
- 19. Dalkılıç, E. (2017). "Stanford İşte Varolamama Ölçeğinin Türkçe'de Geçerlik ve Güvenirliği: Hemşireler Üzerinde Bir Araştırma", Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- 20. Dalkılıç, E., & Seren, A. K. (2018). "İşte Var Olamama: Nedenleri ve Sonuçları". Sağlık vee Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 5(2), 123-131.
- 21. Erbaş, K. (2017). "Presenteizm İle Duygusal Bağlılık Arasındaki İlişki: Seyahat Acentaları Üzerine Bir Uygulama", Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- 22. Erkal, E. A. (2020). "İşte Var Olamama Bağlamında Örgütsel Sinizmin Tükenmişlik Üzerine Etkisi: Atatürk Üniversitesi Helitam Örneği", Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
- 23. Etyemez, S. (2016). "İş Güvencesizliğinin İşte Var Olamama Sorununa Etkisinde Sürekli Kaygının Aracılık Rolü: Konaklama İşletmelerinde Bir Araştırma", Doktora Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
- 24. Goetzel, R. Z., Long, S. R., Ozminkowsk, R. J., & Hawkins, K. (2004). "Health, Absence, Disability, And Presenteeism Cost Estimates Of Certain Physical And Mental Health Conditions Affecting U.S. Employers", Health And Productivity Cost Estimates, 398-412.
- 25. Hansen, C. D., & Andersen, J. H. (2008). "Going İll To Work – What Personal Circumstances, Attitudes And Work-Related Factors Are Associated With Sickness Presenteeism?", Social Science & Medicine, 956–964.
- 26. Johns, G. (2010). "Presenteeism İn The Workplace:A Review And Research Agenda", Journal Of Organizational Behavior, 519–542.
- 27. Kalaycı, N. (2022). "Yönetim Tarzı ve Örgütsel Bağlılığın Presenteizme Etkisi", Doktora Tezi, Karabük Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Karabük.
- 28. Kandemir, A. (2014). "Hastane Çalışanları Arasında Sağlık Sorunları Nedeniyle Yaşanan İşte Var Olamama ve İşe Devamsızlık Davranışı İle Maliyetini Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi", Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- 29. Kaplanseren, S. (2019). "Örgütlerde Presenteeism Sorunu İle Örgütsel İletişim ve Psikolojik Güçlendirme Arasındaki İlişkinin Y Kuşağı Bağlamında Araştırılması", Yüksek Lisans Tezi, Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bandırma.
- 30. Karaduman, A. (2019). "Örgütsel Bağlılığın İşe Devamsızlık ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkisi", Yüksek Lisans Tezi, Aksaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aksaray.
- 31. Karagöz, Ş. (2018). "Presenteeismin Tükenmişlik Düzeyleri Üzerindeki Etkisini İrdelemeye Yönelik Bir Alan Araştırması", Yüksek Lisans Tezi, Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Burdur.
- 32. Kılıç, B. (2018). "İşyerinde Yalnızlık ve İşyerinde Dışlanma Sarmalında Presenteeısm: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma", Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- 33. Koçoğlu, M. (2007). "İşletmelerde Presenteeısm Sorunu ve İnsan Kaynakları Yönetimi Çerçevesinde Mücadele Yöntemleri ", Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- 34. Koopman, C., Pelletier, K. R., Murray, J. F., Sharda, C. E., Berger, M. L., Turpin, R. S., Et Al. (2002, January). "Stanford Presenteeism Scale: Health Status And Employee Productivity", Journal Of Occupational Environmental Medicine, 1(44), 14-20.
- 35. Köprülü, M. N. (2020). "X ve Y Kuşağı Bağlamında Örgütsel Sessizlik ve Presenteeism İlişkisinin İncelenmesi", Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne .
- 36. Köse, Ö. (2019). "Presenteeism (İşte Var Olamama) İle Örgütsel Özdeşleşme ve Tükenmişlik Arasındaki İlişkinin Analizi", Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
- 37. Kütük, H. (2018). "Üniversite Öğrencilerinin Kişilik Özellikleri İle Presenteeism Davranışları Arasındaki İlişkisinin İncelenmesi , Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler
- 38. Mcgregor, A. (2017). "An İnvestigation İnto The Phenomenon Of Presenteeism: Examining Antecedents And The Operationalisation Of Presenteeism", Doctor Of Philosophy, University Of Wollongong, Faculty Of Social Sciences, Australia.
- 39. Moç, T. (2018). "Örgütsel Adalet Algısının Çalışanların İşte Yabancılaşmaya Etkisinde Tükenmişliğin ve Presenteizmin Rolü", Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
- 40. Mürtezaoğlu, S. (2021). "Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılık Düzeylerinin İşte İstemeden Var Olmalarına (Presenteeism) Etkisi", Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
- 41. Okcu, E. B. (2017). "Çalışanların İş Tatminsizlikleri İle Presenteizmleri Arasındaki İlişki: Bir Uygulama Çalışması", Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- 42. Oktay, S. (2021). "Presenteizm İle Tıbbi Hata Yapma Eğilimi Arasındaki İlişki: Hemşireler Üzerine Bir Araştırma", Yüksek Lisans Tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
- 43. Oruç, Ş. (2015). "Presenteizm İle Örgütsel Sessizlik Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma", Yükek Lisans Tezi, Aksaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aksaray.
- 44. Özdemir, N. (2017). "Algılanan Hizmetkar Liderliğin Presentizm Üzerindeki Etkisi: Frigya Bölgesi Örneği", Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
- 45. Özmen, G. (2011). "Presenteizm İle Örgütsel Bağlılık İlişkisi: Tekstil Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma", Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
- 46. Özyurt, G. (2018). "İşte Var Olamama Davranışlarını Etkileyen Bireysel ve Örgütsel Etkenler: Özel Hastanelerde Çalışan Doktorlar Üzerinde Bir Uygulama", Yüksek Lisans Tezi, Çankaya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- 47. Şahin, D. (2015). "Presenteeism (İşte Var Olamama) İle Algılanan Örgütsel Destek, Korku İklimi ve Çalışmaya Tutkunluk Arasındaki İlişki: Hemşirelere Yönelik Bir Araştırma", Doktora Tezi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
- 48. Şahin, E. T. (2018). "Presenteizm (İşte Varolamama) İle İş Performansı (Görev Performansı Ve Bağlamsal Performans) Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma", Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
- 49. Şahin, S. (2016). "İşgörenlerin Örgütsel Bağlılık Düzeylerinin Presenteeismdeki Rolü: Otel İşletmelerinde Bir Uygulama" , Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
- 51. Şanlımeşhur, Ö. (2018). "Presenteeısm (İşte İstemeyerek Var Olma) Kavramını Etkileyen ve Bu Kavramdan Etkilenen Faktörler: Alışveriş Merkezlerinde Bir Araştırma", Doktora Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- 52. Uçar, E. P. (2019). "Araştırma Görevlilerinin Presenteizm Tutumları ve Örgütsel Destek Algıları Arasındaki İlişki", Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
- 53. Uğur, K. (2017). "İşgörenlerde Presenteeism Algısı Üzerine Bir Araştırma", Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- 54. Ülkü, G. (2019). "Demografik vee Çalışma Hayatı İle İlgili Özelliklerin Presenteeism ve Örgütsel Bağlılık Davranışı İle İlişkisi: Aydın Adnan Menderes Üniversitesi İdari Personel Uygulaması , Yüksek Lisans Tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
- 55. Yalçın, B. (2019). "İş Yaşamında Var Olmama Durumu ve İş-Yaşam Dengesi Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma", Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
- 56. Yılmaz, G. (2019). "Presenteeism ve İş Stresinin Çalışan Performansına Etkisi: Bir Uygulama Örneği", Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
- 57. Yılmaz, S. (2022). "Sağlık Çalışanlarında İş Yaşam Dengesinin Absenteeısm'e ve Presenteeısm'e Etkisi:Ölçek Uyarlama ve Geliştirme Çalışması", Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
