Author :
Abstract
Reel döviz kuru, dış ticaret ve ekonomik büyüme ilişkisi bir ülkenin ekonomik yapısı hakkında bilgi edinmek ve gelecekle ilgili tahminler yapılabilmek için iktisat literatürünün en önemli konularından birisi olmuştur. Ülkeler arasında gerçekleşen mal ve hizmet akımlarında ödeme aracı olarak kullanılan dövizin reel değeri, ihracat, ithalat ve dış denge üzerinde belirleyicidir. Bu çalışmanın amacı, zaman serisi analizi kapsamında, Türkiye’de 2000-2018 dönemi içerisinde dış ticaret hadleri ve reel döviz kurunun ekonomik büyüme üzerindeki etkisini araştırmaktır. Ekonomik büyüme için reel gayrisafi yurtiçi hasıla bağımlı değişken olup; diğer makroekonomik bağımsız değişkenler reel sermaye stoku, istihdam, dış ticaret hadleri ve reel efektif döviz kurudur. Gecikmesi dağıtılmış otoregresif eşbütünleşme sınır testi (ARDL) ve hata terimleri ile genişletilmiş Granger Nedensellik testinden yararlanılarak yapılan analiz sonuçlarına göre: reel efektif döviz kurlarında meydana gelen artışlar, gayrisafi yurtiçi hasılayı olumsuz etkilemektedir. Çünkü artan döviz kuru TL’nin değerini yabancı paralara karşı düşürerek, ithal malların maliyeti ve dış finansman maliyetini artırır. İthal malların artan maliyeti ise üretim maliyetlerinin artması demektir. Reel dış ticaret hacminde meydana gelen artışlar reel gayrisafi yurtiçi hasılayı pozitif olarak etkilemektedir. Ayrıca dış ticaret hacmindeki artış hızı ile reel ekonomik büyüme arasında çift yönlü bir nedensellik ilişkisi vardır. Reel döviz kurundaki artış hızından, reel ekonomik büyümeye ve reel dış ticaret hacmine doğru ise tek yönlü bir nedensellik ilişkisi bulunmaktadır.
Keywords
Abstract
The relationship between real exchange rate, foreign trade and economic growth has been one of the most important topics in the economics literature in order to obtain information about the economic structure of a country and to make predictions about the future. The real value of foreign currency, which is used as a means of payment in the flows of goods and services between countries, is determinative on exports, imports and external balance. The aim of this study, within the scope of time series analysis, is to investigate the effects of terms of trade and real exchange rate on economic growth in Turkey in the period of 2000-2018. For economic growth, real gross domestic product is the dependent variable; other macroeconomic independent variables are real capital stock, employment, terms of trade and real effective exchange rate. According to the results of the analysis made by using the Autoregressive Distributed Lag Bound Test (ARDL) and the extended Granger Causality test with error terms: Increases in real effective exchange rates affect the gross domestic product negatively. Because the increasing exchange rate decreases the value of TL against foreign currencies, increasing the cost of imported goods and external financing costs. The rising cost of imported goods means higher production costs. Increases in the real foreign trade volume affect the real gross domestic product positively. In addition, there is a bidirectional causality relationship between the rate of increase in foreign trade volume and real economic growth. There is a one-way causality relationship from the rate of increase in real exchange rate to real economic growth and real foreign trade volume.
Keywords
- 1. Acaravcı, A. ve Öztürk, İ. (2003). Döviz Kurundaki Değişkenliğin Türkiye İhracatı Üzerine Etkisi: Ampirik Bir Çalışma. Review of Social, Economic & Business Studies, 2, 197-206.
- 2. Acaravcı, A., Erdoğan, S. ve Akalin, G. (2018). Türkiye’de Ekonomik Özgürlükler, Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Yurt İçi Yatırım Harcamaları İlişkisi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2, 75-89.
- 3. Aksu, H., Başar, S.,Eren, M. ve Bozma, G. (2017). Döviz Kurunun Dış Ticaret Dengesi Üzerine Asimetrik Etkisi: Türkiye Örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3, 477-489.
- 4. Bahmani-Oskooee, M. ve Alse, J. (1993). Export Growth and Economic Growth: An Application of Cointegration and Error-Correction Modelling. The Journal of Developing Areas. 535-542.
- 5. Bozkurt, H.Y. (2013). Zaman Serileri Analizi. Bursa: Ekin Yayınevi.
- 6. Brown, R. L., Durbin, J., & Evans, J. M. (1975). Techniques for testing the constancy of regression relationships over time. Journal of the Royal Statistical Society: Series B (Methodological), 37(2), 149-163.
- 7. Çelik, T., Çelik, B. ve Barak, D. (2017). Geçiş Ekonomilerinde Reel Döviz Kuru ve Ekonomik Büyüme İlişkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22, 3, 877-890.
- 8. Değer, O. ve Demir, M. (2015). Reel Efektif Döviz Kuru ve Dış Ticaret Hacmi Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 52, 7-21.
- 9. Dereli, D. D. (2018). Türkiye’deki Ekonomik Büyüme ile Dış Ticaret Arasındaki Nedensellik İlişkisi. Yönetim Ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, ilt: 3, 279-289.
- 10. Dickey, D.A. ve Fuller, W.A. (1979), “Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root”, Econometrica, 49, 1057-72.
- 11. Doğan, Z. ve Kurt, Ü. (2016). Türkiye Ekonomisinde Reel Döviz Kuru ve İthalat İlişkisi. International Journal of Social Science, 4, 327-336.
- 12. Engle, R.F. & C.W.J. Granger (1987), “Cointegration and Error-Correction: Representation, Estimation and Testing”, Econometrica, 55(2), 251-276.
- 13. Gujurati, D.N. (2005). Temel Ekonometri. (Çev. Ümit Şenesen ve Gülay Günlük Şenesen). İstanbul: Literatür Yayıncılık.
- 14. İzci, B. ve Yılmaz, H. (2018). Türkiye’de Ekonomik Büyüme, İhracat ve İthalat: Nedensellik İlişkisi. İktisadi Yenilik Dergisi, 5, 2.
- 15. Karagöz, M. ve Doğan, Ç. (2005). Döviz kuru Dış Ticaret İlişkisi: Türkiye Örneği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 15, 2, 219-228.
- 16. Kwiatkowski D., Phillips, C.B. Schmidt, P. ve Shin, Y. (1991).“Testing the Null Hypothesis Of Stationarity Against The Alternative Ofa Unit Root”. Journal Of Econometrics, 54(1992), 159-178.
- 17. Özturk, I. ve Acaravci, A. (2013). The long-run and causal analysis of energy, growth, openness and financial development on carbon emissions in Turkey. Energy Econ. 36, 262–267.
- 18. Pesaran, H.M. ve Shin, Y. (1999). Autoregressive distributed lag modelling approach to cointegration analysis.
- 19. Pesaran, M.H., Shin, Y.C. ve Smith, R. (2001) Bound Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships. Journal of Applied Econometrics, 16 (3), New York. 289-326.
- 20. Sevim, C. ve Doğan, T.T. (2016). Türkiye Ekonomisinde İhracat ve Döviz Kuru Oynaklığı İlişkisi. Ege Akademik Bakış, 2, 283-298.
- 21. Taş, S., Ağır, H. ve İğde, G. (2016). The Causality Analysis of Export and Economic Growth: The Case of Turkey. EconWorld2016@Barcelona.
- 22. Ünlü, H. (2016). Döviz Kuru Oynaklığı ve Ekonomik Büyüme: Türkiye Örneği. Sosyoekonomi, Vol 24 (27), 11-24.
- 23. Vergil, H. ve Erdoğan, S. (2009). Döviz Kuru- Ticaret Dengesi İlişkisi: Türkiye Örneği. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 5, 9, 35–57.
- 24. Yamak, R. ve Korkmaz, A. (2005). Reel Döviz Kuru ve Dış Ticaret Dengesi İlişkisi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 2, 11-29.
- 25. Yılmaz, K. Ç. ve Alptekin, V. (2018). Denge Döviz Kurundan Sapma ve Sapmanın Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Feer Yaklaşımı. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 25, 2, 427-450.
- 26. Yüksel, S. ve Zengin, S. (2016). Causality Relationship Between Import, Export And Growth Rate I Devoloping Countries. International Journal of Commerce and Finance, Vol 2, 1, 147-156.
